روانشناسي كودك چيست؟

روانشناسي كودك يكي از زير مجموعه‌هاي روانشناسي رشد شناخته مي‌شود كه هدفش نگاه دقيق و علمي به كودك، رفع نيازهاي او، يافتن شيوه‌هاي درست پرورشي و آموزش كودك از سال‌هاي ابتدايي زندگي اوست. اين علم از سال‌هاي اوليه تاسيس روانشناسي مورد توجه بوده و در طول اين سال‌ها، روانشناسان زيادي از جمله پيازه و استنلي هال تحقيقات و مطالعات زيادي در مورد آن انجام داده‌اند.

اهميت و ضرورت آگاهي از روانشناسي كودك

با توجه به اهميت مراحل رشد و حساسيت‌هاي دوران كودكي، روانشناسي كودك به كمك والدين مي‌آيد و مي‌تواند نقش به سزايي در زندگي افراد داشته باشد. با توجه به اين كه كودكان ظرفيت‌هاي محدودي براي يادگيري مهارت‌هاي زندگي به صورت مستقل و سازگاري با چالش‌هاي محيط اجتماعي دارند، نقش والدين و شيوه‌هايي كه براي تربيت فرزند خود به كار مي‌گيرند برجسته مي‌شود. در اين ميان روانشناسي كودك جهت افزايش سلامت رواني كودكان و شكل دهي و اصلاح رفتارهاي آن، راهنماي والدين مي‌شود.

اهدافي كه در روانشناسي كودك مطرح مي‌شوند

روانشناسي كودك قصد دارد تا موارد زير را مورد بررسي قرار دهد:

-با آموزش مهارت‌هايي به والدين، به آن‌ها كمك مي‌كند تا با زير نظر داشتن كودكان خود، توانايي و مهارت‌هاي آن‌ها را تعريف و تفسير كنند.

-اين علم به والدين آموزش مي‌دهد كه اگر شما در درك كردن كودك خود كوتاهي كنيد، ممكن است در درك توانايي يا عدم توانايي او اشتباه قضاوت كنيد و راه درستي به او نشان ندهيد.

-روانشناسي كودك به والدين كمك مي‌كند تا با مشاهده دقيق رفتار كوكان، احتمال اينكه دچار سوء تفاهم در رفتار آن‌ها شوند را كم كند. اين سوء تفاهم‌ها بر نحوه رفتار والدين با كودك خود تأثير مي‌گذارند.

– اين علم به پدر و مادرها ياد آوري مي‌كند كه نقش آن‌ها در زندگي فرزنداشان تعيين كننده‌ي آينده‌ي كودكان است.

– روانشناسي كودك تاكيد مي‌كند كه والدين با آگاهي نداشتن از وضعيت رشد كودك خود، مي‌توانند تشخيص اشتباهي در خصوص توانايي‌هاي او بدهند كه در نهايت منجر به تصميم گيري والدين اشتباه مي‌شود.

_بنابراين بهتر است كه پدر و مادران درباره رشد و روانشناسي كودكان آموزش ببينند تا بتوانند عواطف، احساسات و رشد ذهني آن‌ها را تحت نظر داشته باشند.

عوامل مؤثر در روانشناسي كودك

از جمله مواردي كه در روانشناسي كودك مهم و ضروري هستند عبارتند از:

-ژنتيك

-رشد والدين

-رشد شناختي

-زبان

-نقش‌هاي جنسيتي

-اثيرات محيطي

-رشد اجتماعي

-رشد شخصيت

-رشد جنسي

نكات مورد بررسي در روانشناسي كودك و آموزش والدين

ژان پياژه يكي از روانشناسان كودك در اين باره اعتقاد داشت كه از نظر اخلاقي، كودك چه خوب رشد كند و چه بد، پدر و مادر شدن چيزي بيشتر از فراهم كردن وسايل رفاه و آرامش كودكان است. راحتي و آسايش آن‌ها بايد در مورد احساس امنيت، عواطف و هيجانات و… فراهم شود. در مطالب زير به بعضي از نكات اساسي در روانشناسي كودك اشاره خواهيم كرد كه ذهن شما را براي درك بهتر اين حوزه باز مي‌كند.

1. مهم‌ترين اصل؛ مشاهده كردن

يكي از مهم‌ترين و در عين حال ساده‌ترين روش‌ها در روانشناسي كودك، مشاهده است. شما به عنوان والدين كودك، بايد به چيز‌هايي كه بچه‌هاي تان مي‌گويند، درباره آن صحبت مي‌كنند و انجام مي‌دهند توجه و علاقه مناسبي نشان دهيد. خواب، حركات، رفتار‌ها، حرف‌ها، علايق و عادات غذايي و بازي‌هاي آن‌ها را با دقت مشاهده كنيد.

2. پرهيز از مقايسه كردن

همواره در ذهن داشته باشيد كه فرزند شما منحصر به فرد است و شخصيت مخصوص خودش را دارد. بنابراين از مقايسه كردن او با كودكان ديگر دوري كنيد. زيرا اين كار علاوه بر اينكه به او استرس وارد مي‌كند، موجب تحقير شدن او مي‌شود.

3. براي تربيت كودك خود وقت صرف كنيد

در دنياي امروز پدر و مادرها معمولا اغلب درگير كار‌هاي منزل و محيط كارشان هستند. به ويژه پدر و مادر‌هايي كه چند شغل دارند، در بيشتر موارد بسيار مشغول هستند و كار‌هاي زيادي دارند كه بايد انجام دهند. اگر شما هم از اين دسته والدين هستيد بهتر است بدانيد كه يكي از اصلي‌ترين كار‌ها، توجه به كودكتان است.

اگر با حجم زياد كارهايي كه داريد، وقت نداريد تا براي فرزند خود بگذاريد، بايد بگوييم كه اين كارتان اشتباه است و بهتر است سبك زندگي خود را تغيير دهيد. اگر تمايل داريد فرزند تان را به خوبي درك كنيد و با نيازهايش و توانمدي هايش به خوبي آشنا شويد، بايد برايش زمان كافي بگذاريد. شما حتما بايد زمان مشخصي را براي صحبت، بازي و در حقيقت براي درك رواني كودك تان نيز در نظر داشته باشيد.

4. شناخت كامل كودك

كودكان تفاوت‌هاي بسياري با يكديگر در تمام زمينه‌ها دارند و در نتيجه روش‌هاي تربيتي آن‌ها نيز بايد متفاوت باشد. با شناخت بهتر كودك خود مي‌توانيد بهتر عمل كنيد؛ مي‌توانيد با پرسيدن سوالاتي از خودتان روانشناسي كودك را بهتر درك كنيد. سوالاتي مانند:

-فرزند من چه كاري را از همه چيز بيشتر دوست دارد؟

-اگر كودكم را مجبور به انجام كاري كنم كه دوست ندارد، چه رفتاري از خود نشان مي‌دهد؟ براي مثال اگر سبزيجاتي كه دوست ندارد بخورد، شب‌ها زود بخوابد و يا تكاليف مدرسه اش را انجام دهد.

-كودك من تا چه اندازه اجتماعي است؟

-آيا دوست دارد چيز‌هاي جديد را امتحان كند؟

-چه مدت طول مي‌كشد تا كودك من خودش را با شرايط و موقعيت جديد سازگار كند؟ آيا او توانايي سازگار شدن را دارد؟

توجه داشته باشيد كه در زمان پاسخ دادن به اين سوالات، قضاوت نكنيد. فقط او را مشاهده كنيد تا به شناخت صحيحي از فرزند خود دست يابيد. برخي والدين در شناخت فرزند خود دچار اشتباه و گاه سردرگمي مي‌شوند؛ در اين ميان مشاوره كودك مي‌تواند راهگشاي شما براي ارتباط بهتر با كودكان و تربيت آن‌ها باشد. با مراجعه به مركز مشاوره روانشناسي كانون مشاوران مي توانيد از بهترين خدمات روانشناختي بهره مند شويد.

براي دريافت مشاوره در زمينه روانشناسي كودك مي‌توانيد با مركز مشاوره روانشناسي كانون مشاوران و با شماره 02122016024 تماس بگيريد. 

منبع: روانشناسي كودك