علل گرايش به سيگار

سيگار كشيدن يكي از رفتارهاي خود آسيب‌رسان است كه متأسفانه به ميزان زيادي در جامعه ديده مي‌شود. اين مسئله براي بسياري از افراد جاي سؤال است كه چرا عده‌اي با وجود تمام پيامدهاي منفي كه از كشيدن سيگار عايدشان مي‌شود بازهم به مصرف آن روي مي‌آورند و به اين رفتار ادامه مي‌دهند. در جواب به اين سؤال بايد گفت كه علل و عوامل گوناگون در سطوح مختلف رواني، زيستي و اجتماعي مي‌توانند در اين موضوع دخيل باشند. در واقع يك عامل به تنهايي فرد را به سمت سيگار كشيدن سوق نمي‌دهد بلكه در اكثر موارد تركيبي از علل و عوامل مختلف در اين مسئله نقش دارند.

براي مثال محيط اجتماعي نظير تشويق دوستان به خصوص در نوجوانان تأثير بسزايي مي‌گذارد اما همه افرادي كه در كنار دوستان مصرف كننده سيگار قرار مي‌گيرند و به اين كار تشويق مي‌شوند سيگاري نمي‌شوند. اين مسئله به ما نشان مي‌دهد كه عوامل ديگري نيز در اين ميان نقش دارند كه از جمله آن‌ها مي‌توان به مواردي نظير كمبود اعتماد به نفس، عدم برخورداري از مهارت “نه” گفتن و توانايي رد كردن درخواست ديگران به صورت جرات مندانه اشاره كرد.

براي اطلاع بيشتر در زمينه افزايش اعتماد به نفس كليك كنيد.

علل رواني گرايش به سيگار

روانشناسان مطالعات گسترده‌اي در زمينه اعتياد به انواع مواد، الكل و سيگار انجام داده‌اند كه نتايج اين مطالعات باعث شكل‌گيري ديدگاه‌هاي مختلفي در مورد آسيب‌شناسي اعتياد به طور كل شده است. ما در ادامه به چند عامل مهم كه در اكثر مدل‌هاي روانشناسي به عنوان عامل مؤثر در گرايش به اعتياد شناخته مي‌شود اشاره كرده‌ايم.

1. نوجويي

نوجويي يا همان تنوع طلبي در اصطلاح عاميانه يكي از عوامل بسيار مهمي است كه در گرايش به سيگار از اهميت بسزايي برخوردار است. افرادي كه از صفت نوجويي برخوردارند دائماً به دنبال كسب تجربيات جديد هستند و مي‌خواهند هر ناشناخته‌اي را در زندگي خود كشف كنند. اين روحيه با افزايش دادن ريسك‌پذيري در آن‌ها احتمال درگير شدن در رفتارهاي پرخطر را افزايش مي‌دهد كه سيگار كشيدن نيز يكي از آن‌هاست.

2. حساسيت به دريافت پاداش بيروني

حساسيت به پاداش يكي از عوامل رواني است كه البته ريشه‌هاي زيستي و عصبي دارد. برخي افراد به طور كلي نسبت به دريافت پاداش‌هاي بيروني نسبت به ديگران حساسيت بيشتري دارند. همين امر باعث مي‌شود كه دائماً به پيامدهاي مثبت ناشي از مصرف سيگار كه توسط ديگران ذكر مي‌شود توجه كنند و به سيگار كشيدن روي بياورند. از جمله پيامدهاي مثبتي كه اين افراد در پي مصرف سيگار به دنبال آن هستند مي‌توان به احساس آرامش رواني بيشتر و كاهش تنش‌هاي روزمره اشاره كرد.

3. دچار بودن به اختلالات رواني از علل گرايش به سيگار

در بسياري از مواقع سيگار كشيدن راه حلي است كه افراد ناخودآگاه براي حل كردن مشكلات درون رواني خود از آن استفاده مي‌كنند. در همين راستا پژوهش‌ها نشان مي‌دهند كه شيوع اختلالات رواني نظير اضطراب فراگير و افسردگي در افرادي كه سيگار مي‌كشند بيشتر است. اين نتيجه نشان مي‌دهد كه بسياري از افراد براي آرام كردن دردهاي رواني خود به سمت راه‌حل‌هاي ناسازگار مختلفي روي مي‌آورند كه مصرف سيگار و الكل يكي از رايج‌ترين آن‌هاست.

براي آگاهي بيشتر در زمينه علائم افسردگي كليك كنيد.

4. عدم برخورداري از مهارت حل مسئله

مهارت حل مسئله يكي از توانمندي‌هاي روانشناختي است كه به افراد كمك مي‌كند هنگام مواجه شدن با مشكلات مختلف در زندگي خود بتوانند گزينه‌هاي مختلف براي حل و فصل آن را در نظر بگيرند و با وجود همه تنش‌هايي كه در زندگي تجربه مي‌كنند در نهايت به سمت حل كردن موضوع حركت كنند. افرادي كه از اين مهارت به ميزان كافي برخوردار نيستند در احساسات منفي ناشي از مشكلات زندگي غرق مي‌شوند و به همين خاطر به جاي حل مشكل به رفع احساسات منفي در خود متمركز مي‌شوند. از آنجايي كه اين افراد معمولاً در كنترل هيجان نيز با مشكل روبه‌رو هستند، راه‌حل‌هاي هيجان محور ناسالمي را برمي‌گزينند كه سيگار كشيدن مي‌تواند يكي از آن‌ها باشد.

5. ناتواني در نه گفتن از علل گرايش به سيگار

نه گفتن كه زيرمجموعه‌اي از مهارت جرات مندي محسوب مي‌شود، يكي از عوامل بسيار مهم و تأثيرگذار در گرايش افراد به مصرف سيگار محسوب مي‌شود. افرادي كه از اين مهارت به ميزان كافي برخوردار نيستند هنگام قرار گرفتن در محيط‌هاي پرخطر نمي‌توانند در برابر ديگران مقاومت كنند و ناخواسته تحت تأثير آن‌ها مصرف سيگار را آغاز مي‌كنند كه همين امر مي‌تواند زمينه‌اي براي شروع  ادامه مصرف سيگار در كل زندگي باشد. براي كسب اطلاع بيشتر در زمينه اعتياد كليك كنيد.

علل اجتماعي گرايش به سيگار

عوامل درون رواني تنها عواملي نيستند كه در گرايش به سيگار نقش دارند بلكه اين عوامل اغلب با قرار گرفتن در كنار علل اجتماعي خود را نشان مي‌دهند. مهم‌ترين علل اجتماعي كه در اين زمينه همواره مورد تأكيد قرار مي‌گيرند مي‌توان به موارد زير اشاره كرد.

1. فشار گروه دوستان و همسالان

فشار گروه دوستان و همسالان يكي از مهم‌ترين عوامل اجتماعي شناخته شده در زمينه گرايش به سيگار است. اين موضوع به خصوص در نوجوانان تأثير بسيار بيشتري مي‌گذارد چراكه نوجوانان در مسير هويت‌يابي به دريافت تأييد از همسالان خود نياز دارند. به همين خاطر ممكن است براي پذيرفته شدن در گروه دلخواه خود به رفتارهاي مورد قبول در آن گروه نظير سيگار كشيدن روي بياورند تا از اين طريق از طرد اجتماعي پيش گيري كنند.

2. دسترسي‌پذيري بالا

يكي از نظريات مهمي كه در زمينه اعتياد وجود دارد بيانگر اين است كه هرچقدر دسترسي‌پذيري مواد بيشتر باشد احتمال درگيري با آن نيز افزايش مي‌يابد. اين مسئله در مورد سيگار نيز صدق مي‌كند. به همين خاطر زندگي كردن در محله‌هايي كه اكثر افراد از سيگار استفاده مي‌كنند يا حضور در خانه‌اي كه دسترسي به سيگار در آن به راحتي ممكن است احتمال گرايش به مصرف آن را در افراد افزايش مي‌دهد.

3. تبليغات رسانه‌ها از علل گرايش به سيگار

متأسفانه رسانه‌هاي مختلف به خصوص سينما به طور پنهان تبليغات زيادي در مورد سيگار مي‌كنند. سيگار كشيدن اكثر شخصيت‌هاي محبوب مي‌تواند منجر به نوعي الگوبرداري در بسياري از افراد به خصوص نوجوانان شده و آن‌ها را در برابر استفاده از سيگار آسيب‌پذير سازد.

عوامل زيستي گرايش به سيگار

پژوهشگران با بررسي رفتار سيگار كشيدن در خانواده‌ها به اين نتيجه رسيده‌اند كه داشتن خانواده سيگاري در گرايش به اعتياد تأثير بسزايي دارد. جدا از نقش الگوبرداري از والدين و يادگيري مشاهده‌اي تحقيقات نشان مي‌دهند كه عوامل ژنتيكي نيز مي‌توانند در اين موضوع سهم داشته باشند. 

براي شناخت بيشتر در زمينه مشاوره ترك اعتياد كليك كنيد.

سؤالات متداول

– چگونه مي‌توان از سيگاري شدن فرزند جلوگيري كرد؟

از جمله كارهاي بسيار مهم در اين زمينه شناخت علل و عوامل مؤثر در گرايش به اين موضوع و تلاش براي ايجاد تغيير در آن‌هاست. اگر فكرمي‌كنيد برخي عوامل رواني، اجتماعي و زيستي كه در طول متن اشاره شد در فرزندتان وجود دارد و او در برابر مصرف سيگار آسيب‌پذير است به جاي محدود كردن يا كنترل او تلاش كنيد تا به يك روانشناس مراجعه كنيد و در اين باره از او مشاوره دريافت نماييد. جهت كسب اطلاعات بيشتر در اين زمينه مي‌توانيد از خدمات مركز مشاوره روانشناسي كانون مشاوران بهره‌مند شويد.

منبع: علل گرايش به سيگار