توجه چيست؟

حواس ما در هرلحظه مشغول دريافت هزاران داده مختلف از سوي محيط است. براي چند لحظه با دقت به محيط اطرافتان توجه كنيد؛ چه صداهايي به گوشتان مي‌رسد؟ چند شي در ميدان ديداري شما وجود دارد؟ دماي هوا در اطراف شما چطور است؟ اطلاعاتي كه هم‌اكنون به آن‌ها توجه كرديد و هزاران محرك ديگر، هرلحظه وارد هشياري شما مي‌شوند. اگر قرار بود ذهن ما به‌تمامي اين مطالب توجه كند و تك‌تك آن‌ها را بررسي نمايد، احتمالاً زمان بسيار زيادي صرف مي‌شد.

به‌علاوه بسياري از اين اطلاعات براي شما بي‌اهميت هستند. توجه، به‌عنوان يك مكانيزم مديريت زمان در سيستم ذهني ما، تلاش مي‌كند تا در هرلحظه صرفاً به گروه مشخصي از اطلاعات اجازه ورود به هشياري و بررسي بدهد. به عبارتي انتخاب بخشي از اطلاعات موجود در محيط و بررسي بيشتر آن‌ها در ذهن، فرايندي است كه توجه ناميده مي‌شود.

راهكارهاي افزايش تمركز و توجه كودكان

براي بالا بردن تمركز كودكان راهكارهايي وجود دارد كه برخي از آن‌ها عبارتند از:

1. شرايط محيطي

يكي از شايع‌�ترين آسيب‌�ها براي توجه كودكان، عوامل مزاحم محيطي هستند. قرار گرفتن در محيطي كه اشيا و اسباب‌بازي‌هاي مختلف و يا سروصداي محيط اطراف دائماً حواس كودك را به هم مي‌ريزد، شرايط مناسبي براي اين نيست كه از كودك توقع تمركز داشته باشيم. در واقع حذف عوامل مزاحم با افزايش توجه كودكان همراه است.

2. تشويق و انگيزه بخشي از راهكارهاي افزايش تمركز كودكان

همه ما اين تجربه را داشته‌ايم كه اگر نسبت به كاري بي‌علاقه باشيم و يا دليل انجام آن را ندانيم، به‌سختي مي‌توانيم براي انجام آن تمركز كنيم. تلاش كنيد تا همواره احساس رغبت نسبت به انجام يك فعاليت را در فرزندتان ايجاد كنيد. ساده‌ترين راه براي ايجاد انگيزه و علاقه‌مند كردن كودكان به انجام يك كار، اين است كه برايشان پاداش در نظر بگيريد. توجه داشته باشيد كه پاداش همواره نبايد كار و خريد يك وسيله باشد، اين كار به‌تدريج تبديل به يك باج‌گيري خواهد شد. سعي كنيد با تشويق كلامي، احساس غرور و توانمندي را در فرزندتان ايجاد كنيد. در مقابل ديگران از او تعريف كنيد، اجازه بدهيد يك مقدار بيشتر كارتون تماشا كند يا هر خلاقيت ديگري كه فكر مي‌كنيد در فرزند شما احساس خوب ايجاد مي‌كند.

براي آشنايي بيشتر در زمينه روانشناسي كودك كليك كنيد.

3. تدريجي بودن رشد توجه

همان‌طور كه عضلات و ماهيچه‌هاي بدن، به‌تدريج قوي‌تر شده و آمادگي انجام فعاليت‌هاي سخت‌تر را پيدا مي‌كنند، ذهن انسان نيز از ابتدا توانايي انجام فعاليت‌هاي دشوار را ندارد و بايد دشواري مطالب را قدم‌به‌قدم افزايش دهيم. ابتدا يك خط پايه براي توانايي توجه كودكتان مشخص كنيد، براي مثال فرض مي‌كنيم كه كودك شما صرفاً 10 دقيقه مي‌تواند بر روي يك مسئله تمركز داشته باشد، در مرحله اول سعي كنيد، توانايي او را از 10 به 15 برسانيد و در قدم بعدي از 15 به سمت 20 دقيقه حركت كنيد. با اين كار به تدريج با افزايش توجه كودكان مواجه خواهيم شد. براي كسب اطلاع بيشتر از كودك كليك كنيد.

4. استراحت كافي از راهكارهاي افزايش تمركز كودكان

خستگي يكي از عواملي است كه توانايي تمركز و فعاليت در محيط را كاهش مي‌دهد. از طرف ديگر، خواب كافي يكي از عوامل بسيار تأثيرگذار بر تمامي فعاليت‌هاي ذهني هست. به همين خاطر براي بهبود توانايي توجه و تمركز، تلاش كنيد تا خواب كافي در برنامه روزانه كودكتان باشد.

5. بازي‌ها از راهكارهاي افزايش تمركز كودكان

بازي‌ها به دليل خاصيت سرگرم‌كنندگي و جذابيتي كه براي كودكان دارند، مي‌توانند ابزار بسيار خوبي براي انواع آموزش باشند. به‌طوركلي در انتخاب بازي‌ها تلاش كنيد تا هردو بعد توجه ديداري و شنوايي را تقويت كنيد، زيرا كودك شما براي موفقيت در مدرسه و زندگي در جامعه به هردو بعد، به يك اندازه احتياج دارد. براي تقويت توجه در كودكان مي‌توانيد بازي‌هاي مختلفي طراحي كنيد، ما به چند نمونه از اين بازي‌ها اشاره مي‌كنيم.

جورچين: تلاش براي كنار هم چيدن قطعات يك پازل و ساختن آنچه در الگو وجود دارد، توجه ديداري و درعين‌حال ادراك ديداري-فضايي را به‌خوبي تقويت مي‌كند.

تقليد از الگو: انواع فعاليت‌هايي كه در آن‌ها از كودك مي‌خواهيد يك الگو يا نظم خاص را رعايت كند، توجه كودك را تقويت مي‌كند. اين الگو مي‌تواند شيئي باشد كه شما از كودك خواسته‌ايد تا مشابهش را نقاشي كند و يا صدايي باشد كه از كودك خواسته‌ايد بعد از شما دقيقا همان صدا را ايجاد كند، براي مثال با يك مداد و با يك ريتم مشخص، روي دسته صندلي بكوبيد و بخواهيد همان صدا را تكرار كند

پيدا كردن تفاوت‌ها: دو تصوير، شي و يا دو صداي مختلف را به كودك نشان دهيد و از او بخواهيد كه تفاوت آن‌ها را برايتان بگويد.

حركت به سمت هدف: يك موسيقي را با تلفن همراهتان پخش كنيد و تلفن را در يك گوشه از اتاق قرار دهيد، از كودك بخواهيد كه به سمت منبع صدا حركت كند.

6. برقراري فواصل زماني از راهكارهاي افزايش تمركز كودكان

درگيري طولاني مدت با يك فعاليت باعث مي‌شود كه توانايي تمركز به‌تدريج افت كند، درنتيجه براي اينكه همواره توجه را در سطحي مطلوب نگه‌داريد در فواصل زماني مناسب، فعاليت را ترك كنيد و به استراحت بپردازيد

كمال‌گرا نباشيد

در بسياري از مواقع آنچه مي�‌بايست به‌جاي توانايي‌هاي كودكان، موردبررسي قرار بگيرد، انتظارات والدين است. برخي از والدين به دليل كمال‌گرايي و تلاشي كه در جهت اثبات اين امر دارند كه والديني نمونه هستند، تقاضاهايي از كودكشان دارند كه با شرايط سني و ذهني كودكشان تناسبي ندارد. گاهي مي‌بايست به‌عنوان والدين با خودمان به اين فكر كنيم كه آيا انتظارات ما از كودكانمان با ظرفيت‌هاي ذهني آن‌ها تناسبي دارد يا خير. با اين حال و در صورتي كه موارد ذكر شده نتوانستند تاثيرگذار باشند، مي‌توانيد از مشاوره كودك نيز بهره ببريد.

براي اطلاعات بيشتر در زمينه مشاوره كودك كليك كنيد.

سؤالات متداول

1. آيا ممكن است يك نفر توجه ديداري خوبي داشته باشد ولي در توجه شنوايي ضعيف باشد؟

بله، توجه داراي هر دو بعد ديداري و شنوايي است و ممكن است يكي از آن‌ها يا هردو نياز به تقويت داشته باشد.

2. چگونه مي‌توانم فرزندم را به انجام يك فعاليت علاقه‌مند كنم؟

فعاليت‌هايي كه با تشويق و پاداش همراه باشند، معمولاً براي كودكان خوشايند هستند، سعي كنيد زماني كه فرزندتان فعاليت موردنظر را انجام داد، تشويقش كنيد.

3. چرا در زماني كه براي انجام تكاليف انتخاب كرده‌ايم، فرزندم روي تكاليفش تمركز نمي‌كند؟

در زماني كه براي انجام تكاليف مشخص كرده‌ايد، بازبيني كنيد. اگر كودكتان در اين ساعت خسته است و يا موضوعي وجود دارد كه تمركزش را از بين مي‌برد، مثل شلوغي خانه و يا زمان پخش كارتون، سعي كنيد زمان را تغيير دهيد و ساعت مناسب‌تري انتخاب كنيد. اما اگر اين شرايط مناسب بود، احتمالاً زماني كه انتخاب كرده‌ايد طولاني‌تر از توانايي حفظ توجه در كودكتان است. جهت كسب اطلاعات بيشتر در اين زمينه مي‌توانيد از خدمات مركز مشاوره روانشناسي كانون مشاوران بهره‌مند شويد.

منبع: افزايش تمركز كودكان