خود ارضايي در كودكان

خود ارضايي نوعي فعاليت خود تحريكي است كه در كودكان به صورت لمس ناحيه تناسلي با دست يا ماليدن يك جسم خارجي به آن انجام مي‌شود. اين كار احساس لذت و آرامش را در كودك ايجاد مي‌كند. خود ارضايي كودكان از لمس صرف اندام تناسلي كه معمولاً در سنين 2 سالگي اتفاق مي‌افتد متفاوت است. به صورتي كه در خود ارضايي علائمي نظير گر گرفتگي، لرزيدن و تنفس سريع همراه با لمس آلت تناسلي ديده مي‌شود. كودكان ممكن است يك بار در هفته و يا به صورت روزانه دست به اين كار بزنند. به طور كلي خود ارضايي كودكان معمولاً در شرايطي كه آن‌ها خواب آلود، خسته، تحت فشار و يا در حال تماشاي تلويزيون هستند بيشتر اتفاق مي‌افتد.

علل خود ارضايي در كودكان

خود ارضايي در بسياري از كودكان نوپا و پيش دبستاني ديده مي‌شود. در واقع اين رفتار اگر به صورت گه گداري صورت بگيرد امري طبيعي است كه در نتيجه كشف اندام‌هاي بدن توسط كودك و پي بردن به اين كه لمس آلت تناسلي مي‌تواند منجر به احساس لذت شود رخ مي‌دهد. با اين حال برخي از كودكان دلايل ديگري براي انجام اين كار دارند.

براي مثال بسياري از آن‌ها به خاطر احساس نارضايتي و ناكامي كه در پي شرايطي نظير گرفتن پستانك به وجود مي‌آيد دست به خود ارضايي مي‌زنند. همچنين ممكن است تداوم خود ارضايي در كودك واكنشي عليه فشارها و تنبيه‌هاي والدين براي متوقف كردن اين كار باشد. ذكر اين نكته اهميت دارد كه خود ارضايي هيچ گونه علت پزشكي ندارد و بيشتر واكنشي رواني محسوب مي‌شود.

چه زماني بايد به يك متخصص مراجعه كنيم؟

خود ارضايي كودكان معمولاً در فرآيند رشد، امري طبيعي در نظر گرفته مي‌شود. با اين حال اين كار در برخي موارد مي‌تواند نشانه‌اي از يك مشكل باشد. لازم است كه والدين با آگاهي در مورد اين موارد هنگام مشاهده آن‌ها با يك روان شناس كودك مشورت كنند. اين موارد به شرح زير است.

– هنگامي كه كودك به درك زود هنگامي از دو طرفه بودن عمل جنسي دست مي‌يابد.

– هنگامي كه خود ارضايي به رفتاري وسواسي تبديل شود و به ساير ابعاد زندگي كودك آسيب برساند.

– هنگامي كه والدين نمي‌توانند به راحتي حواس كودك را از انجام اين كار پرت كنند.

– زماني كه كودك تلاش كند عمل جنسي را با كودك ديگري انجام دهد.

– خود ارضايي افراطي به خصوص در زمان‌هايي كه كودك تحت فشار و استرس قرار دارد.

– انجام خود ارضايي پيش ديگران و اهميت ندادن به خصوصي بودن اين رفتار

واكنش مناسب در برابر خود ارضايي كودكان

هنگامي كه متوجه رفتار خود ارضايي در كودك مي‌شويد بسيار اهميت دارد كه چگونه به او واكنش نشان مي‌دهيد. واكنش‌هاي تند و پرخاشگرانه مي‌تواند اثر معكوسي بر فرزندتان داشته باشد و منجر به تكرار بيشتر اين رفتار شوند. ما در ادامه به چند راهكار مهم در اين زمينه اشاره‌ كرده‌ايم.

1- پرت كردن حواس كودك و تعيين قوانين

هنگام مواجهه با خود ارضايي كودك در وهله اول تلاش كنيد تا با استفاده از ابزارهاي سرگرم‌كننده نظير اسباب بازي‌ها حواس او را پرت كنيد. اگر تلاش‌هايتان نتيجه نداد مستقيماً در مورد اين رفتار با كودك خود صحبت كنيد. مثلاً به او بگوييد كه اين كار مسئله‌اي خصوصي است و نبايد ديگران اين رفتار را ببينند. كودكان در حدود سن 4 يا 5 سالگي قادر به درك ديدگاه‌هاي ديگران خواهند بود و در نتيجه مي‌توانند توضيحات شما را درك كنند. توجه داشته باشيد كه هرگز اين رفتار را به طور كامل ناديده نگيريد.

براي مثال ممكن است فكر كنيد كه بي‌توجهي كامل مي‌تواند منجر به حذف اين رفتار شود. در حالي كه اين برخورد شما به معناي مجوز دادن به كودك براي انجام خود ارضايي در هر مكان و زمان مي‌باشد. به همين خاطر لازم است كه در عين آرامش شرايط را مديريت كنيد و نكات لازم را به فرزندتان بياموزيد.

2- افزايش تماس جسماني با كودك در طول روز

بسياري از كودكان در صورتي كه در طول روز به ميزان كافي نوازش شده و يا در بغل گرفته شوند دست به خود ارضايي نخواهند زد. در نتيجه لازم است كه به اين مسئله اهميت دهيد و اطمينان يابيد كه حداقل يك ساعت در روز را منحصراً به فرزندتان اختصاص مي‌دهيد و در اين زمان تماس جسماني و عاطفي كافي با او داريد.

3- پرهيز از تنبيه و انجام هرگونه رفتار سرزنش‌آميز  

برخورد با خود ارضايي كودك بايد در نهايت آرامش و به دور از هرگونه بدرفتاري باشد. انجام كارهايي نظير تنبيه بدني، فرياد زدن سر كودك و سرزنش كردن او مي‌تواند آسيب‌هاي فراواني را به همراه داشته باشد. براي مثال اين رفتارها در اغلب موارد منجر به شكل‌گيري نوعي مبارزه قدرت بين والدين و فرزند مي‌شود. در نتيجه كودك براي نشان دادن مخالفت خود با والدين و واكنش نشان دادن به تنبيه‌ها به تكرار بيشتر خود ارضايي دست خواهد زد.

همچنين استفاده از برچسب‌هايي نظير كثيف، گناهكار و زشت در برخورد با كودكي كه رفتار خود ارضايي دارد، منجر به افزايش تنش و اضطراب مي‌شود و در نتيجه چرخه معيوبي را ايجاد مي‌كند. به اين صورت كه كودك براي رفع تنش‌ها مجدداً به خود ارضايي دست مي‌زند و دوباره با برخوردهاي نامناسب خانواده مواجه شده كه تنش او را افزايش مي‌دهد و در نتيجه اين چرخه به صورت ناسازگار ادامه مي‌يابد. والدين مي‌توانند براي حل مشكل كودك خود و اطلاع از نحوه‌ي واكنش صحيح به خود ارضايي كودكان از مشاوره كودك بهره‌مند شوند.

سؤالات متداول

– روانشناس براي درمان خود ارضايي كودكان چه كاري انجام مي‌دهد؟

روانشناسان در ابتدا ارزيابي رواني جامعي از كودك به عمل مي‌آورند. در طي اين ارزيابي مي‌توانند علل خود ارضايي كودكان نظير استرس‌ها و فشارهاي خانوادگي را بهتر درك كنند. در نتيجه با ارائه راهكارهايي به والدين و برگزاري جلساتي با كودك به رفع ريشه‌هاي اين رفتار كمك مي‌كنند.

– آيا لازم است كه دائماً كودك را چك كنيم تا بتوانيم از انجام اين رفتار پيشگيري كنيم؟

بايد اين مسئله را بپذيريد كه نمي‌توانيد رفتار خود ارضايي را به طور كامل از خزانه حافظه كودك پاك كنيد چراكه او به كشف اين مسئله دست يافته است كه خود ارضايي مي‌تواند فعاليتي لذت بخش باشد. وظيفه شما اين است كه بتوانيد اين رفتار را مديريت كنيد. براي اين كه بتوانيد به خوبي از پس اين كار بربياييد و روش‌هاي تربيتي‌تان بيشترين اثرگذاري را داشته باشد لازم است كه گاهي بتوانيد اين رفتار را ناديده بگيريد. به همين خاطر زمان‌هايي كه كودك تنهاست يا در زمان خواب، دائماً او را چك نكنيد. اين رفتارها و ايجاد محدوديت‌هاي زياد مي‌تواند تأثير معكوسي بر فرزندتان داشته باشد.

براي دريافت مشاوره در زمينه خود ارضايي كودكان مي‌توانيد با مركز مشاوره روانشناسي كانون مشاوران و با شماره 02122016024 تماس بگيريد. 

منبع: خود ارضايي كودكان