بي اشتهايي عصبي يا آنوركسيا چيست؟

در طبقه‌بندي اختلالات روانپزشكي بي اشتهايي عصبي نوعي از اختلالات خوردن است كه در آن فرد ترس بسيار شديدي از چاق شدن دارد و از همين رو به ميزان كافي غذا نمي‌خورد و دائماً در حال انجام فعاليت‌هايي در جهت كاهش وزن است. افراد مبتلا به اين اختلال اغلب وزن بسيار شديدي دارند و دچار مشكلات سلامتي بسيار جدي مي‌شوند. بي اشتهايي عصبي در نهايت عملكرد روزانه فرد را در جنبه‌هاي مختلف تحت تأثير قرار مي‌دهد و باعث افت وضعيت شغلي، خانوادگي، تحصيلي و… مي‌شود. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه ديگر اختلالات رواني كليك كنيد. 

علائم بي اشتهايي عصبي

افراد مبتلا به آنوركسيا علائم جسماني، هيجاني و رفتاري خاصي را از خود بروز مي‌دهند. علائم جسماني اغلب به دليل لب نزدن به غذا و عدم دريافت مواد غذايي كافي اتفاق مي‌افتند. ما در ادامه به صورت جداگانه انواع علائم و نشانه‌هاي اختلال آنوركسيا را بررسي كرده‌ايم.

1.علائم جسماني اختلال بي اشتهايي عصبي

– از دست دادن مقدار زيادي از وزن يا ناتواني در به دست آوردن وزن كافي

– داشتن ظاهر بسيار لاغر و نحيف

– از دست دادن انرژي و احساس خستگي مفرط

– احساس سرگيجه و عدم تعادل كه معمولاً ناشي از كمبود آب در بدن است.

– نازك شدن تارهاي مو و دچار شدن به ريزش موي شديد

– از دست دادن دوره‌هاي قاعدگي

– دچار شدن به يبوست و ساير مشكلات گوارشي

– فشار خون بسيار پايين و ناتواني در تحمل سرما

– رنگ پريدگي و كبود شدن انگشتان

2.علائم رفتاري اختلال بي اشتهايي عصبي

افراد مبتلا به آنوركسيا معمولاً تمايل بسيار زيادي براي كاهش هرچه بيشتر وزن دارند. همين مسئله منجر به بروز برخي تغييرات رفتاري در آن‌ها مي‌شود كه از جمله مهم‌ترين آن‌ها مي‌توان به موارد زير اشاره كرد.

– دنبال كردن رژيم‌هاي غذايي سرسختانه و خودداري از غذا خوردن به ميزان مورد نياز.

– انجام فعاليت‌هاي ورزشي به طور بسيار شديد و افراطي.

– تلاش براي القاي تهوع در خود پس از مصرف غذا براي جلوگيري از جذب مواد غذايي.

– خوردن يكسري غذاهاي خاص كه فرد از سالم و كم كالري بودن آن‌ها اطمينان كافي دارد.

– خودداري كردن از غذا خوردن در ميان جمع.

– دروغ گفتن در مورد ميزان غذايي كه مصرف مي‌كنند و تلاش براي پنهان كردن رژيم غذايي خود.

– چك كردن خود در آينه به صورت مداوم براي اطمينان يافتن از چاق نبودن و عدم افزايش وزن.

– انكار كردن گرسنگي و آوردن بهانه‌هاي مختلف براي خودداري از غذا خوردن.

3.علائم هيجاني اختلال بي اشتهايي عصبي

اختلال بي اشتهايي عصبي در كنار مشكلات جسماني و رفتاري منجر به بروز علائم و نشانه‌هايي در نوع تجربه هيجانات فرد مي‌شود كه از جمله آن‌ها بايد به موارد زير اشاره كرد.

– يكنواخت شدن خلق يا احساس بي‌تفاوتي و عدم تجربه هيجانات مختلف به ميزان كافي

– احساس بي‌قراري، اضطراب و عصبي بودن

– احساس ترس شديد از افزايش وزن

– كاهش ميل جنسي

براي آشنايي بيشتر در زمينه درمان اضطراب كليك كنيد.

علل دچار شدن به آنوركسيا

متخصصان علت واحد و مشخصي را براي اختلال آنوركسيا شناسايي نكرده‌اند. با اين حال آن‌ها معتقدند كه اين مشكل در نتيجه تعامل برخي فاكتورهاي زيستي، رواني و اجتماعي اتفاق مي‌افتد كه در ادامه به شرح هريك از آن‌ها پرداخته‌ايم.

1.علل زيست شناختي

پژوهشگران معتقدند كه برخي عوامل ژنتيكي مي‌توانند احتمال بروز اين اختلال را افزايش دهند و در بروز آنوركسيا مؤثر باشند. با اين حال آن‌ها هنوز نتوانسته‌اند ژن مشخصي را به عنوان علت اختلال بي اشتهايي عصبي معرفي كنند. تحقيقات نشان مي‌دهند عوامل ژنتيكي مؤثر در بروز صفاتي نظير كمال‌گرايي و حساسيت افراطي اغلب در بروز آنوركسيا نيز مؤثر هستند.

2.علل روان شناختي اختلال بي اشتهايي عصبي

برخي از افرادي كه دچار اختلال بي اشتهايي عصبي هستند شخصيت وسواسي-جبري دارند كه همين امر مي‌تواند عامل بسيار تأثيرگذاري در رعايت رژيم‌هاي افراطي باشد. برخورداري از صفاتي نظير كمال‌گرايي افراطي در اين افراد باعث مي‌شود كه هيچ وقت از اندام خود رضايت كافي به دست نياورند و دائماً فكر كنند كه به اندازه كافي لاغر نشده‌اند.

3.علل اجتماعي و محيطي

در جامعه امروز دائماً بر لاغري و داشتن اندام كشيده و باريك به عنوان يك ويژگي بسيار مثبت تأكيد مي‌شود. تبليغات در اين زمينه تا جايي پيش رفته است كه بسياري از زنان موفقيت و احساس ارزشمندي خود را در گرو لاغر بودن و داشتن اندام مناسب مي‌بينند. علاوه بر اين تبليغات بسياري از زنان به خصوص جوانان و نوجوانان از جانب اطرافيان خود در اين زمينه تحت فشار قرار مي‌گيرند و دائماً خود را در رقابتي احساس مي‌كنند كه همواره بايد روي اندام خود تمركز كنند تا بتوانند از جانب ديگران مورد پذيرش قرار بگيرند.

درمان آنوركسيا

براي درمان آنوركسيا اغلب توصيه مي‌شود كه افراد در كنار دارو درماني جلسات روان درماني را نيز آغاز كنند. در واقع پژوهش‌ها نشان مي‌دهند مصرف دارو در كنار درمان‌هاي روان شناختي در روند بهبود آنوركسيا بيشترين تأثيرگذاري را دارد. روان پزشكان معمولاً از داروهاي ضد اضطراب و ضد افسردگي براي درمان اين بيماري استفاده مي‌كنند. روان شناسان نيز در جلسات روان درماني خود از روش‌هايي نظير درمان شناختي رفتاري و خانواده درماني بهره مي‌جويند.

درمان شناختي رفتاري يكي از مؤثرترين روش‌هاي درماني براي آنوركسيا است. در اين روش درمانگر به فرد كمك مي‌كند تا باورها و افكار خودكار و غلط خود را در زمينه تناسب اندام شناسايي كند و با اصلاح آن‌ها هيجانات و رفتارهاي خود را تعديل نمايد. روان شناسان معمولاً براي تكميل فرايند درمان از روش‌هايي نظير خانواده درماني استفاده مي‌كنند. در اين رويكرد افراد خانواده همگي در كنار هم در جلسه روان درماني حاضر مي‌شوند تا در مورد اين اختلال آموزش‌هاي لازم را دريافت كنند و روش‌هاي برخورد مناسب با فرد بيمار را بياموزند.

سؤالات متداول

– آيا بي اشتهايي عصبي مي‌تواند در مواقعي جاي خود را به پرخوري شديد و افراطي بدهد؟

بله برخي از مبتلايان به آنوركسيا هم زمان به پرخوري عصبي يا همان اختلال بوليميا نيز دچار هستند. همين امر باعث مي‌شود كه در مواقعي كه اضطراب آن‌ها تشديد مي‌شود به پرخوري شديد روي بياورند و پس از آن احساس گناه شديدي را تجربه كرده و به اعمالي نظير مصرف داروهاي مسهل يا تلاش براي استفراغ كردن روي بياورند. براي دريافت مشاوره در زمينه بي اشتهايي عصبي مي‌توانيد با مركز مشاوره روانشناسي تماس بگيريد.

منبع: بي اشتهايي عصبي يا آنوركسيا