اختلال احتكار

اختلال احتكار به نوعي از اختلال گفته مي‌شود كه فرد در آن نمي‌تواند چيزي را دور بريزد و وسايل و كالاهاي غير لازم را كه كاربردي ندارند از بين ببرد. اين افراد علاقه دارند كه اشيايي مانند روزنامه‌هاي قديمي، كتاب‌هاي بي‌مصرف گذشته، نامه‌هاي غيرلازم، وسايل تزئيني بدون استفاده و تمام وسايلي كه افراد ديگر از آن‌ها به عنوان زباله اسم مي‌برند را نگه دارند و اگر نتوانند اين كار را انجام بدهند بسيار آشفته و ناراحت مي‌شوند. 

افرادي كه دچار اختلال ذخيره كردن هستند نمي‌توانند از اموالشان دل بكنند اين مسئله باعث مي‌شود كه همه‌ چيز را نگه دارند و فقط باعث شلوغي منزلشان شوند. اين اختلال عموما از اوايل جواني بروز پيدا مي‌كند و اگر درمان آغاز نشود هرچه سن فرد بالاتر مي‌رود مشكل تشديد مي‌شود. افرادي كه دچار اين اختلال هستند ويژگي‌هايي مانند دودلي، كمال‌گرايي، اجتناب، طفره‌ رفتن، مشكل‌ برنامه‌ريزي و سازمان‌دهي به تكاليف و حواس‌پرتي نيز دارند.

براي آگاهي بيشتر در زمينه اختلالات رواني كليك كنيد.

انگيزه‌هاي احتكار

اشخاص به دلايل مختلفي دست به اين كار مي‌زنند كه در نهايت آن‌ها را دچار اختلال احتكار مي‌كند. بسياري از افراد اين‌كار را با اين انگيزه انجام مي‌دهند كه خانواده‌شان هم همين كار را هميشه انجام مي‌داده‌اند. بيشتر آن‌ها فكر مي‌كنند چيزي كه نگه‌ داشته‌اند بسيار ارزشمند است و به زودي به كارشان مي‌آيد و يا از اين مي‌ترسند كه اطلاعات مهمي را از دست بدهند. آن‌ها به كلمه روز مبادا بسيار اهميت مي‌دهند و فكر مي‌كنند يك روز از آن وسيله بي‌ارزش استفاده مي‌كنند. بعضي‌از آن‌ها به چيزي كه نگه‌ مي‌دارند دلبستگي فراواني دارند و بيان مي‌كنند كه آن وسيله يادآور خاطره‌اي است كه به آن‌ها آرامش مي‌دهند پس شي را از بين نمي‌برند. 

علت بروز اختلال احتكار

نيمي از افرادي كه دچار اين اختلال شده‌اند در خانواده‌اي رشد كرده‌اند كه سابقه ابتلا به اختلال ذخيره كردن را در يكي از اعضاي آن داشته‌اند. زماني كه فرد قدرت تصميم‌گيري نداشته باشد ممكن است اين اختلال را تجربه كند. در بعضي از موارد مشخص مي‌شود افراد مبتلا سابقه يك حادثه تروماتيك و آسيب‌زننده را داشته‌اند. هوش هيجاني پايين مي‌تواند يكي ديگر از علت‌هاي بروز اين اختلال باشد. نزديك به هفتاد و پنج درصد افرادي كه به احتكار رو مي‌آورند سابقه اختلال خلقي يا اضطرابي ديگري را نيز داشته‌اند.

براي آگاهي بيشتر در زمينه درمان اضطراب كليك كنيد.

تشخيص اختلال احتكار

برخي از نشانه‌هاي تشخيصي اختلال احتكار به شرح زير مي‌باشند:

1. احساس ناراحتي از دور ريختن وسايل

فرد نمي‌تواند به راحتي چيزي را دور بريزد و اگر يكي از اعضاي خانواده شي را دور بريزد بسيار ناراحت مي‌شود. فرقي نمي‌كند شي با ارزش باشد يا نه. در اين حالت شخص فكر مي‌كند ابزار يك روز به كارش مي‌آيد و اگر آن را دور بريزد به آن احتياج پيدا مي‌كند و از سمت ديگر اين دلايل را بيان مي‌كند تا وادار نشود آن‌ها را دور بريزد و لازم نباشد رنج و اضطراب از بين بردن آن را تحمل كند.

2. شلوغي محل زندگي

در زماني كه فرد نمي‌تواند چيزي را دور بريزد روز به روز به تعداد آن مي‌افزايد و همين مسئله باعث شلوغ شدن و انباشته شدن وسايل در اتاق و محل زندگي مخصوصا مكان‌هايي كه رفت و آمد و ديگر كارهاي روزانه در آن صورت مي‌گيرد مي‌شود. به همين دليل عموما اتاق نشيمن به يك انبار بدون نظم تبديل مي‌شود. اگر در خانواده‌اي چنين فردي وجود دارد ولي بعضي از مكان‌هاي مهم خانه خلوتند بدانيد كه شخص ديگري اين كار را انجام داده است.

3. نابساماني در رفتار

كساني كه دچار اختلال ذخيره كردن هستند رفتارشان هم تحت‌تاثير قرار مي‌گيرد و آن را بسيار نابسامان مي‌كند. در پي اين اختلال افراد دچار ضعف در عملكرد اجتماعي، شغلي، خانوادگي و بخش‌هاي مهم زندگي مي‌شوند. اين افراد به گونه‌اي رفتار نامتناسب را از خود بروز مي‌دهند كه اطرافيان هم عموما با آن‌ها مشكل دارند.

تفاوت كلكسيون‌دارها با افرادي كه اختلال احتكار دارند

برخلاف افراد كلكسيون‌دار كه علاقه زيادي به جمع‌آوري اشياي خاص و باارزش از يك يا دو گروه از وسيله‌ها دارند، افرادي كه دچار اختلال ذخيره كردن هستند تمايل دارند اشياي بي‌ارزش و عموما غيرقابل مصرف را از گروه‌هاي مختلف جمع‌آوري و نگهداري كنند. ممكن است افرادي كه اختلال دارند علاقه خاصي به جمع‌آوري گونه‌اي از وسايل مانند كتاب و مجله هم داشته باشند اما تفاوت اساسي كه با كلكسيونرها دارند در اين است كه كلكسيونرها به ارزش و كارايي وسايل هم توجه مي‌كنند اما افراد داراي اختلال بدون اين كه به اين موضوع توجه كنند آن‌ها را نگه‌ مي‌دارند و به قدري زياد مي‌شوند كه زندگي فرد و اطرافيانش را مختل مي‌كند.

اختلالات زمينه‌ساز يا همراه با اختلال احتكار

بعضي از اختلالات ممكن است زمينه بروز اين اختلال را به وجود بياورد و يا در زماني كه فرد دچار اختلال ذخيره كردن شد همراه با آن در شخص پديدار شود. اين اختلالات شامل انواع افسردگي، اضطراب‌ اجتماعي، اضطراب‌ فراگير، وسواس فكري عملي، كمبود توجه و بيش‌فعالي است.

براي شناخت بيشتر در زمينه وسواس فكري عملي كليك كنيد.

آسيب‌هاي اختلال احتكار

اولين آسيبي كه اين نوع از اختلال به وجود مي‌آورد خانواده را درگير مي‌كند. زماني كه فرد دچار اين نوع اختلال است خانه را به محل شلوغي تبديل مي‌كند كه افراد ديگر خانواده به دليل شرمندگي نمي‌توانند كسي را دعوت كنند و ارتباط اجتماعي‌شان بسيار آسيب مي‌بيند. اين افراد عموما بهداشت را رعايت نمي‌كنند به همين دليل خطرات زيادي آن‌ها و خانواده‌شان را دچار مشكل مي‌كند. خانه اين افراد ممكن است بسيار خطرناك باشد به دليل اين كه وسايل زيادي در هرجاي آن انباشته شده است.

درمان اختلال احتكار

برخي از روش‌هاي درماني اختلال عبارتند از:

1. دارو درماني

درصد كمي از افرادي كه دچار اين اختلال مي‌شوند به درمان‌هاي دارويي واكنش مثبت نشان مي‌دهد و فقط يك سوم آن‌ها با دارو بهبود پيدا مي‌كنند. براي درمان اين اشخاص از داروهاي ضد افسردگي مانند كلوميپرامين، پاروكستين، فلووكسامين، سرترالين و سيتالپرام از خانواده‌ SSRI استفاده مي‌شود.

براي اطلاعات بيشتر در زمينه داروهاي ضد افسردگي كليك كنيد.

2. روان درماني شناختي رفتاري

بيشتر روانشناسان معتفدند بهترين راه براي درمان اين بيماري درمان شناختي رفتاري است و بسياري از افراد مبتلا با اين درمان بهبود پيدا مي‌كنند. در اين راه فرد را به سمت قرار گرفتن در مركز محرك‌ها و دوري از پاسخ هدايت مي‌كند. در اين روش تصميم‌گيري درست به شخص آموزش داده مي‌شود تا بتواند يك سري از وسايل را دور بريزد. گروه درماني مي‌تواند فرد را بهتر كند اما نمي‌تواند او را كاملا درمان كند. براي دريافت مشاوره در زمينه اختلال احتكار مي‌توانيد با مركز مشاوره روانشناسي كانون مشاوران تماس بگيريد.

منبع: اختلال احتكار يا ذخيره كردن