سايكوز يا روان پريشي چيست؟

سايكوز يا روان پريشي اصطلاحي است كه در مورد شدت اختلال و وضعيت نامناسب سلامت روان به ما اطلاعات مي‌دهد. اين اصطلاح بيانگر ناتواني فرد در تشخيص واقعيت از خيال است. بسياري از اختلالات در صورت درمان نشدن و يا داشتن زمينه‌هاي ژنتيكي مي‌توانند با خصايص روان پريشي يا سايكوتيك همراه شوند. براي مثال نوعي از افسردگي كه با توهم و هذيان همراه است به عنوان افسردگي سايكوتيك شناخته مي‌شود. از جمله مهم‌ترين اختلالات رواني كه مشخصه اصلي آن درگيري با روان پريشي است مي‌توان به اسكيزوفرني اشاره كرد. در اين اختلال تمام ويژگي‌هاي روان پريشي نظير توهم، هذيان، گفتار آشفته و رفتار آشفته ديده مي‌شود كه همگي بيانگر سطوح بالاي تخريب وضعيت رواني فرد هستند.

علائم سايكوتيك

براي تشخيص اينكه آيا فرد در وضعيت روان پريشي قرار گرفته است يا خير، متخصصان چند علامت اصلي را به عنوان ملاك و معيار خود در نظر مي‌گيرند كه موارد زير را شامل مي‌شوند.

– تجربه هرگونه توهم نظير توهم‌هاي بينايي يا شنيداري. زماني كه فرد درگير توهم مي‌شود در واقع از طريق حواس خود چيزهايي را ادراك مي‌كند كه در واقعيت وجود ندارند. اما در اين شرايط فرد نسبت به اين مسئله بينش ندارد و معتقد است آن‌ها كاملاً واقعي هستند.

– هذيان يكي ديگر از علائم روان پريشي است. فردي كه دچار هذيان شده افكار غلطي دارد كه به شدت در برابر استدلال مقاوم هستند و به اين ترتيب تغيير دادن آن‌ها نيز بسيار دشوار است.

– گفتار آشفته كه در اختلالاتي نظير اسكيزوفرني يا افسردگي دوقطبي با خصايص سايكوتيك بيشتر نمايان مي‌شود نيز مي‌تواند بيانگر وجود وضعيت سايكوز در فرد باشد. گفتار آشفته معمولا به صورت بي‌ربط گويي، از شاخه به شاخه ديگر پريدن هنگام صحبت يا انحراف از موضوع اصلي بحث، خود را نشان مي‌دهد. 

– از جمله ديگر علائم مهم روان پريشي اختلال در تفكر است. مشكلات تفكر در نهايت خود را به صورت اختلالات گفتاري نمايش مي‌دهند. از جمله اختلالات تكلم مي‌توان به پرش افكار و سست شدن تداعي‌هاي ذهني اشاره كرد.

براي اطلاعات بيشتر در زمينه اسكيزوفرني كليك كنيد.

علل بروز سايكوز يا روان پريشي

بسياري از افراد در مورد علل بروز سايكوز از متخصصان سؤال مي‌پرسند و مي‌خواهند بدانند كه چه كساني بيشتر در معرض خطر قرار دارند. در پاسخ به اين موارد بايد گفت كه پژوهشگران هنوز نتوانسته‌اند دليل مشخصي براي روان پريشي تعيين كنند. با اين حال آن‌ها معتقدند كه مجموعه‌اي از عوامل مي‌توانند در اين امر دخيل باشند كه در ادامه به هريك از آن‌ها اشاره كرده‌ايم.

1. عوامل ژنتيكي

پژوهش‌ها نشان مي‌دهد كه عوامل زيستي و ژنتيكي نقش مهمي در بروز علائم روان پريشي دارند و بروز اين اختلالات در افرادي كه سابقه بروز آن را در خانواده خود داشته‌اند چندين برابر از ساير افراد بيشتر است.

2. عوامل شيميايي مغز

فرضيه دوپاميني كه يكي از مهم‌ترين فرضيه‌هاي مرتبط با اختلال اسكيزوفرني است اينگونه بيان مي‌كند كه افزايش سطح دوپامين مغز مي‌تواند باعث ايجاد علائم سايكوتيك نظير هذيان و توهم در فرد شود. از همين روست كه بسياري از داروهاي ضد روانپريشي با مكانيسم كاهش دوپامين در مغز اثرگذاري خود را اعمال مي‌كنند.

3. مصرف داروهاي روانگردان

مصرف داروهاي روانگردان نظير شيشه، ال اس دي و قرص اكس با افزايش سطح دوپامين مغز منجر به علائم روان پريشي مي‌شوند و وضعيت شبه سايكوز ايجاد مي‌كنند. مصرف مواد روان گردان در افرادي كه زمينه ژنتيكي اختلالات روانپريشي را دارند مي‌تواند به بروز اختلالات رواني مزمن نظير اسكيزوفرني شود و عواقب جبران ناپذيري را به بار بياورد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اختلالات رواني كليك كنيد.

درمان سايكوز و انواع اختلالات روان پريشي

در درمان اختلالات روانپريشي استفاده از داروهاي آنتي سايكوتيك در خط اول درمان قرار دارد. از جمله انواع اين داروها مي‌توان به داروهاي آنتي سايكوتيك نسل اول نظير كلرپرومازين و تيوريدازين اشاره كرد. اين داروها اختصاصاً به ايجاد تعادل در وضعيت انتقال‌دهنده‌هاي عصبي شيميايي مغز پرداخته و گيرنده‌هاي دوپاميني را هدف قرار مي‌دهند.

علاوه بر اين داروها، داروهاي آنتي سايكوتيك آتيپيك نيز امروزه به بازار آمده‌اند كه نسبت به داروهاي قديمي عوارض حركتي كمتري دارند و علاوه بر دوپامين بر سطح انتقال‌دهنده سروتونين نيز تأثير مي‌گذارند. قرار گرفتن جلسات روان درماني در كنار دارو درماني مي تواند در بهبود وضعيت فرد و كاهش شدت اختلال تأثيرگذار باشد.

براي آگاهي بيشتر در زمينه مشاوره تلفني كليك كنيد.

سؤالات متداول

1. اصطلاح نوروز و سايكوز چه تفاوتي با يكديگر دارند؟

سايكوز به حالتي از وضعيت رواني اطلاق مي‌شود كه در آن فرد ارتباط خود را كاملاً با واقعيت از دست مي‌دهد و عملاً بين واقعيت و خيال نمي‌تواند تفاوت قائل شود اما در حالت نوروز همچنان با واقعيت در ارتباط است و نسبت به مشكلات رواني خود بينش و آگاهي دارد.

2. آيا مصرف حشيش و گل نيز مي‌تواند منجر به روان پريشي شود؟

بله. ماده مؤثر موجود در اين مواد همان THC است كه قابليت روان گرداني دارد و مي‌تواند توهم‌زا باشد. البته ماده مخدر گل به خاطر برخورداري از THC كم‌تر علائم خفيف‌تري ايجاد مي‌كند. با اين حال مصرف هر دوي اين مواد در افرادي كه زمينه ژنتيكي بروز اختلال‌هاي رواني را دارند مي‌تواند منجر به بروز اختلالات روان پريشي شود. براي دريافت مشاوره در زمينه سايكوز يا روان پريشي مي‌توانيد با مركز مشاوره روانشناسي كانون مشاوران تماس بگيريد.