تاخير در رشد كودك | تأخير در مهارت‌هاي حركتي

در بسياري از موارد تاخيرهاي رشدي خود را از طريق ناتواني در انجام فعاليت‌هاي حركتي نشان مي‌دهند. طبق تعريف متخصصان رشدي انسان در طول دوران كودكي به مرور به دو نوع مهارت حركتي دست مي‌يابد كه مهارت‌هاي ظريف و درشت را شامل مي‌شوند.

مهارت‌هاي حركتي ظريف به توانايي انجام حركات كوچكي نظير نگه داشتن مداد يا گرفتن اسباب بازي در دست گفته مي‌شود. اما مهارت‌هاي حركتي‌ درشت به فعاليت‌هايي اشاره دارد كه در آن كودك حركات بيشتر و گسترده‌تري را انجام مي‌دهد. از جمله مهارت‌هاي حركتي درشت مي‌توان به پريدن، بازي كردن با توپ يا بالا رفتن از پله‌ها اشاره كرد.

كودكان براي دست يابي به اين مهارت‌ها اغلب با سرعت‌هاي متفاوتي پيش مي‌روند. با اين حال متخصصان رشدي يك بازه زماني خاص را براي رسيدن به عملكرد مناسب در هريك از اين حوزه‌ها مشخص مي‌كنند. براي مثال اكثر كودكان در سن 6 ماهگي مي‌توانند به كمك يك پشتيبان بنشينند و تا قبل از دو سالگي اولين قدم‌هاي خود را بردارند.

علائم تاخير در رشد مهارت‌هاي حركتي

بروز علائم زير مي‌تواند به شما كمك كند تا در مورد بروز تاخير رشدي در زمينه مهارت‌هاي حركتي آگاه باشيد و در صورت مشاهده آن‌ها با يك متخصص مشورت نماييد.

– سفتي عضلاني و انقباض غير طبيعي دست‌ها و پاهاي كودك

– حركات محدود بازوها و پاها و ناتواني در انجام مهارت‌هاي حركتي توسط آن‌ها

– عدم توانايي نشستن بدون كمك گرفتن از ديگران تا سن 9 ماهگي

– غلبه بازتاب‌هاي غير ارادي بدن بر حركات طبيعي و اختياري

– عدم توانايي پاها براي تحمل وزن و ناتواني در ايستادن در سن يك سالگي

تاخير در رشد كودك | تاخيرهاي گفتاري و ناتواني‌هاي زباني

متخصصان رشدي سه سال اوليه زندگي را مهم‌ترين زمان براي يادگيري زبان و گفتار مي‌دانند چراكه كودكان در اين دوره رشد مغزي بسيار سريعي را تجربه مي‌كنند و از توانمندي‌هاي ذهني خارق العاده‌اي برخوردار هستند. فرايند يادگيري زبان براي كودك از همان لحظه تولد آغاز مي‌شود. درست زماني كه نوزاد براي درخواست شير شروع به گريه كردن مي‌كند، اولين قدم خود را در جهت ارتباط برقرار كردن با دنياي پيرامون برمي‌دارد و يادگيري زبان را آغاز مي‌كند.

به اين ترتيب آن‌ها حدوداً در سن 6 ماهگي به توانايي‌هاي خاصي در اين حوزه دست مي‌يابند. براي مثال كودكان در اين زمان مي‌توانند صداهاي اصلي موجود در زبان مادري خود را بشناسند و آن‌ها را از ساير صداها تشخيص دهند. منابع رسمي نظير موسسه ملي ناشنوايي و ساير نارسايي‌هاي ارتباطي آمريكا به ما مي‌گويند كه كودكان بايد در سنين 12 تا 15 ماهگي بتوانند حداقل 2 يا سه كلمه ساده را ادا كنند.

حتي اگر در اين زمان تلفظ كلمات به صورت غير واضح و نادرست باشد جايي براي نگراني نيست و به شما نشان مي‌دهد كه فرزندتان در مسير رشد كلامي در حال پيشروي و حركت است. در همين راستا كودكان نوپا در حدود 18 ماهگي بايد بتوانند چندين كلمه را بگويند و تا سه سالگي از پس اداي جملات ساده و مختصر بربيايند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه تربيت كودك كليك كنيد. 

علائم تاخيرهاي زباني و گفتاري

مسئله مهمي كه در اين زمينه بايد به آن توجه كنيد اين است كه بتوانيد بين توانايي‌هاي زباني و گفتاري تفاوت قائل شويد. تأخيرهاي زباني به وضعيتي گفته مي‌شود كه كودك نمي‌تواند به هماهنگي كافي بين عضلات دستگاه صوتي، لب‌ها، زبان و فك دست پيدا كند و در نتيجه قادر به توليد صداهاي درست براي صحبت كردن نيست.

كودكان دچار تاخير زباني در بسياري از موارد نه تنها در انتقال پيام گفتاري خود به صورت صوتي دچار مشكل هستند بلكه ممكن است در زمينه شناخت و ادراك گفتار نيز نارسايي‌هايي داشته باشند. به اين معني كه ممكن است نتوانند پيام‌هاي موجود در كلام ديگران را دريابند و آن‌ها را درك كنند.

در مقابل، تاخير گفتاري به شرايطي اطلاق مي‌شود كه در آن كودك از گنجينه لغات كافي برخوردار نيست و نمي‌تواند در مقايسه با هم سن و سالان خود تعداد كافي از كلمات را ادا كند. در بسياري از شرايط تشخيص تاخير گفتاري و زباني از يكديگر بسيار دشوار است. همچنين ممكن است مشكلات كودكان در اين حوزه ناشي از ناتواني‌هاي شنيداري آن‌ها باشد كه اگر در سنين پايين مورد توجه قرار بگيرد تاخيرهاي گفتاري جبران خواهد شد و مشكلات كمتري ايجاد مي‌شود. به همين خاطر لازم است براي اينكه به تشخيص درستي در مورد شرايط فرزندتان برسيد به يك گفتار درمانگر مراجعه كنيد و وضعيت فرزندتان را با او در ميان بگذاريد.

براي اطلاعات بيشتر در زمينه كودك كليك كنيد.

تاخير در رشد كودك | علل و عوامل خطر مؤثر

تعيين علل و عوامل دقيق مؤثر در تأخيرهاي رشدي بسيار دشوار است چراكه موضوعات مختلفي مي‌توانند در اين زمينه نقش داشته باشند. براي مثال در بسياري از موارد اين امر ناشي از نقايص و اختلالات ژنتيكي است كه نمونه اين مورد را مي‌توان در مبتلايان به سندروم داون مشاهده كرد. برخي ديگر از كودكان نيز به دليل عوامل مرتبط با قبل از تولد يا در جريان زايمان به مشكلات رشدي مبتلا مي‌شوند كه از ميان آن‌ها مي‌توان عفونت‌هاي مرتبط با دوران بارداري و زايمان زودرس را نام برد. از جمله ديگر شرايط پزشكي كه به تاخيرهاي رشدي در حوزه‌هاي مختلف حركتي، ارتباطي، گفتاري و زباني مي انجامند بايد به موارد زير اشاره كرد.

– دچار بودن به اختلالات مرتبط با طيف اوتيسم

– ابتلا به فلج مغزي

– دچار بودن به ميوپاتي‌ها نظير ديستروفي حركتي

– ابتلا به سندروم ايكس شكننده

– ابتلا به سندروم جنين الكلي كه در اثر مصرف الكل توسط مادر در دوران بارداري پديد مي‌آيد.

درمان تاخير در رشد كودكان

آنچه در درمان تاخيرهاي رشدي بسيار اهميت دارد تشخيص گذاري به موقع آن‌هاست چراكه بخش اعظمي از رشد در دوران كودكي صورت مي‌گيرد. در اين دوران رشد مغز سرعت قابل توجهي دارد كه در سنين بعدي اين ويژگي به مرور كاهش خواهد يافت. اگر كودك دچار تأخيرهاي رشدي گردد و در همان دوران حساس كودكي به آن رسيدگي نشود ممكن است هرگز نتواند آن طور كه بايد نواقص ايجاد شده در خود را جبران نمايد.

درمان اين مشكلات متناسب با علت زيربنايي آن‌ها در هر فرد با ديگري متفاوت خواهد بود. در نتيجه لازم است كه در مورد نشانه‌هاي تأخيرهاي رشدي آگاه باشيد و در صورت مشاهده اختلالاتي در اين زمينه وضعيت را با يك متخصص كودك در ميان بگذاريد. درمانگر متناسب با نوع تشخيص بيماري درمان متناسب با شرايط موجود را به شما پيشنهاد خواهد داد.

براي اطلاعات بيشتر در زمينه مشاوره كودك كليك كنيد.

سؤالات متداول

– آيا تأخيرهاي رشدي قابل پيشگيري هستند؟

بخش بسياري از اين تأخيرها با مراقبت‌هاي بهداشتي در دوران حاملگي و در طول زايمان قابل پيشگيري است. براي مثال عدم مصرف سيگار و الكل در زمان بارداري، خودداري از خوردن داروهاي غير مجاز در اين دوران، پيشگيري از بروز عفونت‌ها با رعايت بهداشت فردي و مراقبت از خود در برابر انواع صدمات جسماني مي‌تواند از بروز نواقص رشدي در كودك پيشگيري كند. با اين حال در بسياري از موارد نظير مبتلايان به سندروم ايكس شكننده اين مسئله امري ژنتيكي و زيستي است كه بروز آن تقريباً غيرقابل پيشگيري خواهد بود. براي دريافت مشاوره در زمينه تاخير در رشد مي‌توانيد با مركز مشاوره روانشناسي كانون مشاوران تماس بگيريد.

منبع: تاخير در رشد كودك