استرس چيست و چه زماني باعث آسيب به بدن مي‌شود؟

استرس براي بدن ضروري است و كمك مي‌كند كه فرد در مقابل شرايط آسيب زا و تهديد كننده از خود محافظت كند. زماني كه انسان با خطر روبه‌رو مي‌شود، بدن به طور طبيعي از خود واكنش نشان مي‌دهد. به اين صورت كه ترشح آدرنالين و كورتيزول شروع شده و فشار خون، ضربان قلب و تنفس افزايش مي‌يابد. در اين حالت فرد تحمل بيشتري براي درد دارد و با توان بيشتري فرار مي‌كند. زماني كه خطر از بين برود بدن نيز به آرامش مي‌رسد و فعاليت عادي خود را از سر مي‌گيرد. اما حقيقت اين است كه امروزه اين چنين خطراتي بسيار كمياب است اما در عوض انسان‌ها استرس پايين اما مزمني را تجربه مي‌كنند كه در دراز مدت آسيب بسيار زيادي به بدن و روان وارد مي‌كند.

براي اطلاعات بيشتر در زمينه علائم استرس كليك كنيد.

عوارض استرس

از عوارض استرس مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:

1. اختلال در عملكرد مغز از عوارض استرس

استرس مزمن بر روي مغز تاثير گذاشته و باعث نابودي سلول‌هاي مغز مي‌شود. براي مثال تحقيقات نشان داده است كه ناحيه هيپوكامپ مغز پس از اختلال استرس پس از سانحه تا حد بسيار زيادي كوچك شده و عملكرد آن نيز كمتر مي‌شود. ترشح مداوم كورتيزول باعث اختلال در عملكرد انتقال دهنده‌هاي عصبي ديگر خواهد شد. استرس تاثير مستقيمي بر حافظه دارد و مخصوصا در كودكان باعث آسيب بيشتري مي‌شود چرا كه كودكان در سن رشد قرار دارند و اختلال در حافظه با مشكلات جدي همراه خواهد بود.

2. افزايش احتمال ابتلا به بيماري‌هاي قلبي

تحقيقات نشان داده است كه استرس مي‌تواند به عضلات قلب آسيب بزند چرا كه هورمون‌هاي استرس ضربان قلب را افزايش داده و رگ‌هاي خوني قلب را منقبض مي‌كند. اين كار باعث مي‌شود كه قلب سخت‌تر كار كند و فشار خون افزايش يابد. طبق آمارها ميزان بروز سكته قلبي و مرگ ناگهاني پس از حوادث عمده ناشي از استرس مانند بلاياي طبيعي افزايش مي‌يابد.

3. تضعيف سيستم ايمني بدن از عوارض استرس

با گذشت زمان و وجود استرس مداوم، هورمون‌هاي استرس باعث تضعيف سيستم ايمني بدن و كاهش واكنش بدن در برابر مهاجمان خارجي مي‌شود. افراد مبتلا به استرس مزمن مستعد ابتلا به بيماري‌هاي ويروسي مانند آنفولانزا و سرماخوردگي و همچنين ساير عفونت‌ها هستند. همچنين استرس مدت زمان لازم براي بهبودي بيماري‌ها و جراحت‌ها را نيز افزايش مي‌دهد.

4. پيري زودرس

استرس مزمن سلول‌هاي مغزي را از بين مي‌برد و با كاهش فشار خون، سلول‌هاي پوست نيز دچار آسيب مي‌شوند. تحقيقات نشان داده است كه استرس، ساختارهاي انتهايي كروموزوم‌ها را كاهش مي‌دهد به طوري كه امكان رشد طبيعي سلول‌هاي جديد از بين مي‌رود. اين اتفاق منجر به عوارضي همچون ماهيچه‌هاي ضعيف، چين و چروك صورت، بينايي ضعيف و به طور كلي پيري زودرس مي‌شود.

براي آگاهي بيشتر در زمينه كاهش استرس كليك كنيد.

5. اضافه وزن و مشكلات گوارشي از جمله عوارض استرس

استرس مزمن باعث بروز مشكل گوارشي مي‌شود چرا كه در هنگام ترشح هورمون‌هاي استرس، فعاليت‌هاي غيرضروري مانند فعاليت گوارشي كاهش مي‌يابد و در نتيجه فرد دچار مشكلاتي همچون نفخ، اسهال، يبوست، زخم معده، سندروم روده تحريك پذير و غيره مي‌شود.

از طرف ديگر هورمون كورتيزول ميل به خوردن غذا و شيريني جات را افزايش مي‌دهد. در نتيجه فرد به مرور دچار اضافه وزن خواهد شد. همچنين ممكن است اين پرخوري تبديل به سبك زندگي و غذا خوردن فرد شود.

6. مشكلات روحي و ناتواني در روابط اجتماعي

استرس الگوي خواب را برهم مي‌زند و به همين دليل فرد تحريك پذير و كج خلق شده و تمركز خود را از دست مي‌دهد. در اثر اين مشكلات فرد به تدريج دچار افسردگي مي‌شود. در نتيجه فرد در روابط اجتماعي خود نيز با مشكل مواجه مي‌شود و نمي‌تواند زندگي‌اش را به خوبي كنترل كند.

7. تاثير منفي بر فعاليت جنسي و باروري

استرس بر روي فعاليت جنسي فرد تاثير منفي مي‌گذارد و به مرور باعث سردمزاجي جنسي و مشكلاتي همچون اختلال نعوظ مي‌شود. از طرف ديگر استرس احتمال سندروم پيش از قاعدگي را افزايش داده و توانايي باروري زنان را كاهش مي‌دهد. استرس در طول دوره بارداري نيز باعث بروز مشكلاتي مي‌شود. براي مثال امكان سقط جنين و زايمان زودرس در زناني كه استرس مزمن دارند بيشتر است.

8. تاثير بر پوست، مو و دندان از جمله عوارض استرس

هورمون‌هاي استرس بر روي فشار خون تاثير مي‌گذارند و در نتيجه پوست، مو و دندان‌ها نيز دچار آسيب مي‌شوند. مثلا بسياري از افراد در اثر استرس مزمن دچار اگزما و كهير مي‌شوند. ريزش مو و خونريزي لثه نيز از شايع‌ترين عوارض جسمي استرس است.

9. آسيب پذيري در برابر اعتياد

همان طور كه گفته شد استرس باعث مشكلات خلقي شده و احساس ناخوشايندي ايجاد مي‌كند. در نتيجه فرد براي فرار از اين حس منفي به سراغ مواد مخدر مي‌رود. اعتياد، مصرف الكل، قمار و غيره از مواردي است كه افراد به سمت آن سوق پيدا مي‌كنند. اين رفتارها نه تنها استرس را كاهش نمي‌دهند بلكه در دراز مدت باعث آسيب‌هاي جسمي و رواني فراوان مي‌شوند.

براي آگاهي بيشتر در زمينه درمان استرس شديد كليك كنيد.

براي كنترل استرس چه بايد كرد؟

با توجه به اينكه استرس بر تمام ابعاد زندگي تاثير مي‌گذارد لازم است كه براي كنترل آن چاره‌اي انديشيد. با يادگيري روش‌هاي كنترل استرس و تمدد اعصاب مي‌توانيد استرس خود را تا حد زيادي كاهش دهيد و از پيامدها و عوارض آن نيز رهايي يابيد. روانشناس با بررسي شرايط، ريشه مشكل را پيدا مي‌كند و راهكارهايي براي كنترل استرس و كاهش عوارض آن ارائه مي‌دهد. براي دريافت مشاوره در زمينه درمان استرس مي‌توانيد با مركز مشاوره روانشناسي كانون مشاوران در ارتباط باشيد.

منبع: عوارض استرس