تاريخچه و سير شكل‌گيري

درمان وجودي در حقيقت از دل مفاهيم نظري فيلسوفان وجودگرا يا همان اگزيستانسياليست برآمد. از جمله دو شخصيت برجسته‌اي كه تا حد زيادي اين رويكرد را تحت تأثير نظرات خود قرار دادند بايد به فردريش نيچه و سورن كي‌يركگور اشاره كرد. كي‌يركگوربه عنوان اولين فيلسوف وجودگرا اين مسئله را مطرح كرد كه نارضايتي‌هاي انسان تنها از طريق درون نگري و پرورش خرد شخصي برطرف مي‌شوند. در ادامه فردريش نيچه فلسفه اگزيستانسياليسم را با تأكيد بر مفاهيم ديگري نظير قدرت اراده و مسئوليت شخصي گسترش داد. پس از آن فيلسوفان بزرگ ديگري نظير هايدگر و ژان پل سارتر با ارائه مفاهيم نظري خود به درك هرچه بيشتر روانشناسان از فرايند درمان، بهبودي و احساس رضايت شخصي كمك كردند.

در نهايت اين نظريه فلسفي به علم روانشناسي راه پيدا كرد و درمانگران مختلفي تلاش كردند تا از مفاهيم موجود در آن در طول جلسات درماني خود استفاده كنند. اتو رنك در روانشناسي به عنوان اولين درمانگر وجودي شناخته مي‌شود . پس از او افراد مشهوري نظير پاول تيليش، رولو مي و اروين يالوم نيز وارد جريان اصلي اين رويكرد شدند و تأثيرات بسيار عميقي در رشد و گسترش درمان اگزيستانسياليسم گذاشتند.

براي اطلاعات بيشتر در زمينه مشاوره تلفني كليك كنيد.

معنا درماني و ارتباط آن با درمان وجودي

درمان وجودي خود مبناي شكل‌گيري درمان‌ها و رويكردهاي نظري ديگري شد كه از جمله تأثيرگذارترين و مهم‌ترين آن‌ها مي‌توان به لوگوتراپي يا همان معنا درماني اشاره كرد كه توسط دكتر ويكتور فرانكل روان پزشك اتريشي مطرح شد. در اين روش درمانگر تلاش مي‌كند تا به مراجع كمك كند در پس دردهاي وجودي زندگي خويش نظير اضطراب مرگ، يا رنج‌هاي كلي زندگي نوعي معناي شخصي را دريابد و به يك فلسفه منحصر به فرد در مورد زندگي دسترسي پيدا كند. اين امر ما را به اين جمله مشهور نيچه فيلسوف آلماني برمي‌گرداند كه مي‌گفت “هركس چرايي زندگي را يافت با هر چگونگي خواهد ساخت”.

درمان وجودي و مفاهيم اصلي آن

نظريه پردازان وجودي معتقدند همه انسان‌ها به واسطه به ارث بردن برخي صفات و قرار گرفتن در برخي شرايط مشابه با نوعي تعارض‌ها و دردهاي مشترك دست و پنجه نرم مي‌كنند كه مي‌توان آن‌ها را دردهاي مشترك انساني يا همان مفاهيم وجودي زندگي ناميد. از جمله اين مفاهيم بايد به 4 مفهوم اصلي اشاره كرد كه آزادي و مسئوليت وابسته به آن، مرگ، تنهايي و ناتواني در يافتن معناي زندگي را شامل مي‌شود.

مواجه شدن با هريك از اين مفاهيم نوعي تنش و احساس ناخوشايند را در همه ما برمي‌انگيزد كه به اين حالت اضطراب وجودي گفته مي‌شود. اين اضطراب مي‌تواند هشياري فرد در حوزه‌هاي مختلف جسماني، روانشناختي، اجتماعي و معنوي را كاهش دهد و در بلندمدت به پيامدهاي ناگوار متعددي بيانجامد.

براي مثال مواجه شدن با اين مسئله كه هر يك از ما و عزيزانمان در يك روز نامشخص خواهيم مرد مي‌تواند اضطراب بسيار زيادي را در ما برانگيزد و در نهايت باعث شود كه تلاش كنيم به اين مفهوم فكر نكرده و در واقع آن را در ذهن خود سركوب كنيم. همين مسئله باعث مي‌شود كه هشياري ما نسبت به مرگ كاهش يابد و به تبعيت اين موضوع نتوانيم اقدامات لازم را براي حفظ امنيت و كيفيت زندگي انجام دهيم.

در اين شرايط درمانگران وجودي تلاش مي‌كنند تا نوعي آگاهي از مرگ را در انسان ايجاد كنند كه در سطح متعادلي قرار داشته و مراجع را با فشار رواني غير قابل تحمل مواجه نكند. در حقيقت ايجاد تعادل بين واقعيت و نياز انسان به آرامش رواني آن چيزي است كه درمانگران وجودي براي رسيدن به آن تلاش مي‌كنند. براي اطلاعات بيشتر در زمينه درمان‌هاي تكميلي كليك كنيد.

فرايند درمان وجودي

درمانگران وجودي برخلاف درمانگراني كه در رويكرد روان كاوي فعاليت مي‌كنند بر گذشته متمركز نيستند بلكه بيشتر تلاش‌هاي آن‌ها بر جستجو و كشف انتخاب‌هاي پيش رو متمركز است. درمانگر از طريق آموزش درون نگري به مراجع خود كمك مي‌كند تا بتواند تأثير انتخاب‌هاي گذشته را بر وضعيت فعلي خود كشف كند و با اصلاح باورهاي موجود در جهت بهبود شرايط بكوشد.

در واقع درمانگران اگزيستانسياليست تنها در صورتي به گذشته مي‌پردازند كه بخواهند از آن جهت انگيزه بخشيدن براي بهتر كردن اوضاع كنوني استفاده كنند. در اين درمان با اينكه درمانگران به وجود دردهاي مشترك يا همان مفاهيم وجودي يكسان در افراد مختلف اعتقاد دارند اما همچنان هر مراجع را به صورت يك شخص منحصر به فرد مي‌نگرند كه براي احساس بهبودي نياز به راه‌حل‌هاي مخصوص به خود را دارد. در واقع آن‌ها معتقدند هيچ كس جز خود مراجع قادر به كشف اين راه حل نيست و در اين راه درمانگر نقش يك راهنما و تسهيل گر را ايفا مي‌كند.

درمان وجودي به چه كساني كمك مي‌كند؟

همه افرادي كه در زندگي به دنبال كشف تعارضات درون رواني خود هستند و همواره مي‌خواهند بدانند چه عواملي به ايجاد شرايط فعلي زندگيشان منجر شده مي‌توانند از درمان وجودي بهره بگيرند. اگر بخواهيم به طور دقيق‌تر در مورد كاربرد رويكرد اگزيستانسياليسم براي درمان انواع اختلالات رواني صحبت كنيم بايد بگوييم كه اين رويكرد مي‌تواند به بهبود شرايط مبتلايان به افسردگي، اضطراب، بيماران مبتلا به اختلال مصرف مواد و افرادي كه با استرس پس از سانحه دست و پنجه نرم مي‌كنند كمك كند. علاوه بر اين درمان وجودي مي‌تواند در شرايط بحراني زندگي نظير مواجه شدن با سوءاستفاده جنسي، قرباني شدن در يك امر خشونت‌بار و ساير موقعيت‌هاي تهديد كننده زندگي نيز به افراد ياري برساند. 

براي آشنايي بيشتر در زمينه درمان اضطراب كليك كنيد.

سؤالات متداول

– چه ويژگي‌هايي باعث مي‌شود كه افراد از درمان وجودي بيش از سايرين نتيجه بگيرند؟

عموماً افرادي از درمان وجودي جواب مي‌گيرند كه به دنبال كشف معنا و مفهومي در زندگي خود هستند و از خودآگاهي بالايي برخوردارند. باور داشتن به اين مسئله كه ما خود مسئول درمان و بهبودي خويشتن هستيم نيز به افراد كمك مي‌كند تا نتيجه بهتري از درمان وجودي بگيرند. براي دريافت مشاوره در زمينه درمان وجودي مي‌توانيد با مركز مشاوره روانشناسي كانون مشاوران تماس بگيريد.

منبع: درمان وجودي