اعتياد رفتاري چيست؟

متخصصان معتقدند پرداختن افراطي به انجام برخي رفتارها مي‌تواند مسيرهاي اعتيادي در مغز را فعال كرده و به پيامدهاي جسماني يا رواني مشابهي بيانجامد. در واقع واژه اعتياد ديگر تنها به مصرف مواد مخدري نظير ترياك، هروئين و شيشه اختصاص ندارد و بسياري از افراد به رفتارهاي لذت بخشي نظير قماربازي، سكس، بازي‌هاي رايانه‌اي يا كاركردن با اينترنت اعتياد پيدا مي‌كنند چراكه اين فعاليت‌ها همانند مواد مخدر مي‌توانند مسير دوپامينرژيك سيستم عصبي را فعال كنند.

اين مسير كه مسئول ايجاد احساس لذت است در صورت فعاليت بيش از حد به عامل بيروني ايجاد كننده دوپامين وابسته مي‌شود و همين امر يك رفتار ساده را به ‌يك اجبار تبديل مي‌كند. به طوري كه فرد براي انجام آن احساس فشار كرده يا فكر مي‌كند نمي‌تواند در برابر آن مقاومت داشته باشد.

براي آگاهي بيشتر در زمينه شناخت اعتياد كليك كنيد.

ويژگي‌هاي اعتياد رفتاري

اعتياد رفتاري چه ويژگي‌هايي دارد و چگونه مي‌توانيم بفهميم كه رفتارهايي نظير قماربازي حالت اعتيادي پيدا كرده‌اند؟ متخصصان بر اين باورند كه اگر يك رفتار لذت بخش به صورت مكرر و مستمر تكرار شود؛ پرداختن به آن منجر به بروز اختلال چشمگير در اعمال روزانه مي‌شود و اين مسئله مي‌تواند به عنوان يك رفتار اعتيادي مد نظر قرار بگيرد. از جمله ديگر ويژگي‌هايي كه متخصصان براي تشخيص اين مشكل مد نظر قرار مي‌دهند مي‌توان به موارد زير اشاره كرد.

– احساس اجبار و فشار براي انجام فعاليت دلخواه و به دست آوردن احساساتي نظير هيجان و لذت

– بي‌قراري هنگام تلاش براي نپرداختن يا متوقف كردن فعاليت

– داشتن تلاش‌هاي مكرر ناموفق جهت كنترل، كاهش يا توقف رفتار مورد نظر

– اشتغال ذهني دائمي با رفتار اعتيادي

– احساس نياز براي روي آوردن به رفتار مذكور در شرايط ناراحتي و درماندگي

– دچار شدن به مشكلات متعدد در جنبه‌هاي مختلف زندگي نظير تحصيل، شغل يا ارتباطات خانوادگي به دليل پرداختن بيش از حد به آن رفتار

انواع اعتياد رفتاري

اعتياد رفتاري تشخيص جديدي در طبقه اختلالات اعتيادي است كه در آخرين ويراست راهنماي تشخيصي و آماري اختلال‌هاي رواني توسط انجمن روان پزشكان آمريكا به رسميت شناخته شده است. با اين حال اعضاي اين انجمن تنها قماربازي بيمارگون را به طور رسمي به عنوان يك اعتياد رفتاري مطرح كرده‌اند و معتقدند شواهد پژوهشي در مورد ساير اختلال‌هاي مطرح شده در اين زمينه هنوز به حد نصاب نرسيده است. با اين حال موارد زير نمونه‌هاي احتمالي اعتياد رفتاري هستند كه متخصصان هنگام مشاهده آن‌ها بايد ملاحظات لازم را در نظر بگيرند.

– اعتياد به بازي‌هاي رايانه‌اي

– اعتياد به ابزارهاي الكترونيك

– اعتياد به سكس

– اعتياد به مشاهده ***گرافي

– اعتياد به خود ارضايي 

– اعتياد به كار

براي اطلاع بيشتر در زمينه اعتياد به قمار و اعتياد به كار كليك كنيد.

عوامل خطرساز در زمينه ابتلا به اعتياد رفتاري

عوامل مختلفي مي‌توانند در تبديل شدن يك رفتار به حالت اعتيادي نقش داشته باشند كه ما در ادامه به مهم‌ترين آن‌ها اشاره كرده‌ايم.

ابتلا به ساير اختلال‌هاي روان شناختي

مطالعات نشان مي‌دهد بسياري از افراد درگير در اعتياد رفتاري نظير قماربازي بيمارگون به مشكلات روانشناختي ديگري نظير شخصيت ضد اجتماعي، اختلالات افسردگي و دو قطبي، اختلالات مصرف ساير مواد به خصوص اختلالات ناشي از الكل دچار هستند. اين مشكلات مي‌توانند آسيب‌پذيري فرد را در برابر دچار شدن به اعتياد رفتاري افزايش دهند و روند بروز آن را تسريع نمايند.

وجود مؤلفه‌هاي زيستي و ژنتيكي

بررسي‌هايي كه روي دوقلوها انجام شده نشان مي‌دهد اعتياد رفتاري در دوقلوهاي همسان شايع‌تر است. اين نتيجه نشان مي‌دهد كه عوامل ژنتيكي خاصي مي‌توانند در اين مسئله دخيل باشند. با اين حال كارشناسان بر اين باورند كه عوامل زيستي تنها نوعي آمادگي را در فرد ايجاد مي‌كنند كه در تعامل با عوامل خطرزاي محيطي عمل كرده و منجر به بروز اين مشكل مي‌شوند. در نتيجه وجود سابقه خانوادگي در مورد ابتلا به اين اختلالات به طور قطع تعيين كننده ابتلاي ساير اعضا نيست.

درمان اعتياد رفتاري

امروزه همانند اعتياد به مواد، براي اعتيادهاي رفتاري نيز درمان‌هاي متعدد و گوناگوني طراحي شده‌اند. بسياري از افراد از اين درمان‌ها و كارايي آن‌ها خبر ندارند و براي رفع مشكل خود تنها تلاش مي‌كنند تا رفتار مورد نظر را به يك باره كنار بگذارند. اين مسئله در اكثر موارد به شكست مي‌انجامد و در دراز مدت با شدت گرفتن اعتياد رفتاري همراه است. اما درمان‌هاي روان شناختي نوين نظير درمان شناختي رفتاري به افراد كمك مي‌كنند تا عوامل زيربنايي مؤثر در بروز اختلال خود را بشناسند و با رفع آن‌ها درمان پايدارتري را تجربه نمايند.

همچنين اين درمان‌ها با آموزش راهكارهايي براي مقابله با وسوسه به افراد كمك مي‌كنند تا احساس كنترل بيشتري بر رفتارهاي خود داشته باشند و در آينده دوره‌هاي بازگشت كمتري را تجربه نمايند. براي اينكه بتوانيد نوع مناسبي از درمان را انتخاب نماييد و شدت اختلال خود را بسنجيد لازم است كه به يك روانشناس يا روانپزشك مراجعه نماييد.

براي شناخت بيشتر در زمينه مشاوره ترك اعتياد كليك كنيد.

سؤالات متداول

– آيا استفاده از گروه درماني كه در اعتياد به مصرف مواد رواج دارد در زمينه اعتياد رفتاري نيز مي‌تواند مؤثر باشد؟

بله، در درمان اعتياد رفتاري از روش‌هاي مشابه با درمان سوءمصرف مواد استفاده مي‌شود كه گروه درماني نيز يكي از آن‌هاست. در اين روش افرادي كه داراي تجربيات مشابه هستند در كنار يكديگر قرار مي‌گيرند و به هم كمك مي‌كنند تا بتوانند از سلطه رفتارهاي افراطي خود بيرون آمده و يك زندگي جديد را تجربه نمايند. با اين حال در كنار اين موضوع مي‌توانيد براي دريافت مشاوره در زمينه اعتياد رفتاري با مركز مشاوره روانشناسي كانون مشاوران تماس بگيريد.

منبع: اعتباد رفتاري