ترس از مار يعني چه؟

ترس از مار دومين ترس شايع در جهان است و نوعي اختلال فوبياي خاص محسوب مي‌شود. اين ترس به اين معناست كه فرد با مشاهده هر چيزي كه به مار ربط دارد، دچار هراس شديدي مي‌شود. مشاهده عروسك، خواندن كلمه مار يا تماشاي برنامه تلويزيوني دراين‌باره، باعث ايجاد ترس در فرد مي‌شود. اين ترس‌ها معمولاً شدت بالايي دارند. اگرچه فرد معتقد است كه ترسش منطقي نيست، با اين حال، نمي‌تواند آن را كنترل كند.

براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اختلال فوبياي خاص كليك كنيد.

چرا بايد به ترس از مار توجه داشت؟

ترس از مار در اكثر انسان‌ها وجود دارد. شايع بودن اين مسئله باعث مي‌شود تا افراد، كمتر به آن، به‌عنوان يك بيماري نگاه كنند. بااين‌حال اين نوع ترس، مانند ساير فوبي‌ها، آسيب‌هاي بسياري را براي فرد به دنبال خواهد داشت. يكي از شايع‌ترين آسيب‌هاي اين مسئله، محدود شدن زندگي فرد است. فردي كه ترس از مار دارد، احتمالاً يك قرار دوستانه در محيط‌هاي بكر را رد خواهد كرد. اين افراد هراس دارند كه در اين مكان‌ها ماري به آن‌ها حمله كند. همچنين آن‌ها ممكن است دائماً به وارسي محيط اطرافشان بپردازند زيرا نگران وجود مار هستند.

آسيب ديگري كه در اين زمينه وجود دارد، تعميم ترس از مار به ساير شرايط مشابه است. فرد به‌تدريج خود را از تمامي مسائلي كه به‌طور مستقيم و يا ضمني با مار ارتباط دارند، كنار مي‌كشد. ايجاد چنين محدوديت‌هايي در زندگي، سبب بروز مشكلاتي براي فرد خواهد شد.

اختصاصي بودن ترس از مار

يكي از ويژگي‌هاي فوبياها، اين است كه آن‌ها مي‌توانند به‌شدت گزينشي عمل كنند. براي مثال ممكن است يك فرد از تمامي خزندگان بترسد. اين در حالي است كه فرد ديگري صرفاً از يك‌گونه خاص مار مي‌ترسد. همچنين ممكن است فرد، صرفاً از يك حالت مشخص در مارها بترسد، مثلاً وقتي زبانش را بيرون مي‌آورد.

اختصاصي شدن ترس از مار، باعث مي‌شود تا افراد كمتر به آن به‌عنوان يك حالت فوبيا نگاه كنند. اين در حالي است كه اختصاصي شدن ترس‌ها، چيزي از واقعيت بيماري كم نمي‌كند.

براي آگاهي بيشتر در زمينه فوبيا و ترس كليك كنيد.

نشانه‌هاي ترس از مار

زماني از يك فوبيا در فرد صحبت مي‌كنيم كه براي حداقل 6 ماه، نشانه‌هاي زير وجود داشته باشد.

_ ترس شديد از مواجهه با موضوع ترس و يا هر چيزي كه ازنظر فرد به شكلي به آن مربوط است.

_ فرد از حضور در چنين شرايطي اجتناب مي‌كند.

_ در صورت قرار گرفتن فرد در اين شرايط، سعي مي‌كند تا از آن محيط فرار كند.

_ در صورتي‌ كه فرد مجبور باشد در اين محيط باقي بماند، نشانه‌هاي ترس در وي قابل رؤيت خواهد بود.

نشانه‌هاي ترس در هر فرد نسبت به ديگران متفاوت هستند. با اين حال برخي ويژگي‌ها در اكثر افراد قابل‌مشاهده است. اين نشانه‌ها شامل موارد زير هستند.

_ بالا رفتن ضربان قلب يا احساس تپش قلب

_ تند شدن ريتم تنفس

_ احساس گرفتگي در سينه و گلو

_ خشك شدن دهان

_ احساس لرزش در انگشتان

واكنش‌هاي ترس در كودكان، ممكن است به‌صورت بي‌قراري و گريه خود را نشان بدهد. كودكان به دليل ناتواني در شناسايي درست هيجان‌ها و يا ضعف در بيان احساساتشان، ممكن است ترس خود را به اشكال مختلفي نشان دهند. اگر به‌عنوان والدين يك كودك، احساس مي‌كنيد در مواجهه با مار، كودكتان بي‌قرار است، براي مشاوره در زمينه ترس از مار، از يك مشاور كودك كمك بگيريد.

چرا ترس از مار در فرد ايجاد مي‌شود؟

ترس از مار دلايل مخالفي دارد كه برخي از آن‌ها به شرح زير هستند:

1. ديدگاه تكاملي

مارها مي‌توانند تهديدي براي زندگي فرد باشند. ترسيدن از يك تهديد، رفتاري معقول به‌حساب مي‌آيد. مي‌توان چنين تصور كرد كه خطرناك بودن مارها، باعث شده تا انسان‌هاي نخستين گوش‌به‌زنگ تر باشند. زندگي در كوه‌ها و دشت‌هاي پهناور، آن‌ها را در خطر مارگزيدگي قرار مي‌داده است در نتيجه بااحتياط بيشتري نسبت به مارها، برخورد مي‌كردند. گوش‌به‌زنگي نسبت به مارها، در طول تاريخ و از طريق فرايند تكامل، ادامه پيداكرده است. به همين خاطر بشر امروزي، به‌صورت غريزي از اين جانوران وحشت دارد.

2. تجربه ناگوار

بروز يك خاطره ناگوار در ارتباط با مارها، مي‌تواند منجر به ايجاد ترس از مار در افراد بشود. تجربه مارگزيدگي يا بي‌اطلاعي از حضور مار، در مكاني كه فرد حضور دارد، مي‌تواند باعث ايجاد فوبياي مار بشود.

3. مشاهده يك رويداد ناگوار

تماشاي يك واقعه ناگوار نظير بلعيده شدن يك طعمه توسط مار، مشاهده گزيده شدن يك فرد توسط مار و خاطراتي ازاين‌دست احتمال ابتلا به فوبياي مار را افزايش مي‌دهند.

4. كسب اطلاعات

يكي از دلايل ايجاد ترس از مار، آگاه شدن از خطرات آن‌هاست. مشاهده يك برنامه مستند و يا يك كتاب دراين‌باره، مي‌تواند باعث بروز چنين ترسي در فرد بشود.

درمان ترس از مار

در تمامي روش‌هايي كه براي درمان اين ترس وجود دارد، تلاش مي‌شود تا فرد در مواجهه با مار قرار بگيرد. روانشناسان معتقدند ميزاني از استرس مي‌بايست در فرد ايجاد شود. تداوم مواجهه با موضوع ترس و آسيب نديدن فرد، باعث از بين رفتن ترس وي خواهد شد. انواع مواجهه در درمان فوبياي مار، شامل موارد زير است.

براي آشنايي بيشتر در زمينه درمان فوبيا كليك كنيد.

1. حساسيت‌زدايي منظم

باور اصلي اين ديدگاه اين است كه احساس ترس و آرامش نمي‌توانند به‌طور هم‌زمان، در يك فرد وجود داشته باشند. به همين خاطر ابتدا به فرد كمك مي‌كنند تا تكنيك‌هاي آرام‌سازي را ياد بگيرد. سپس بيماران با كمك درمانگر، فهرستي سلسله مراتبي از هر آنچه باعث ترس بيمار مي‌شود، تهيه مي‌كنند. براي مثال ممكن است شنيدن نام مار، كمترين ترس را در فرد ايجاد كند. بيشترين ميزان ترس نيز مربوط به لمس مار باشد. درمانگر، حالتي كه كمترين ترس را در فرد ايجاد مي‌كند، فراهم مي‌كند. بيمار مي‌بايست با استفاده از تكنيك‌هاي آرام‌سازي، خود را در حالت آرامش نگاه دارد. اگر بيمار موفق شد، آرامش خود را حفظ كند، مورد بعدي سلسله‌مراتب به وي ارائه مي‌شود.

2. غرقه سازي

در اين روش نيز، همانند حساسيت‌زدايي، فرد با موضوع ترسش مواجه خواهد شد. اين در حالي است كه در اين روش، بيمار به‌طور ناگهاني با آنچه از آن مي‌ترسد مواجه شده و امكان ترك شرايط نيز براي وي وجود نخواهد داشت.

3. استفاده از واقعيت مجازي

امروزه استفاده از واقعيت مجازي، امكان ايجاد مواجهه در درمان فوبي‌ها را تسهيل كرده است. اين امكان به‌خصوص در فوبي‌هايي نظير ترس از مار كه تهيه آن ممكن است خطراتي به دنبال داشته باشد مفيد خواهد بود

4. دارودرماني

فوبياي مار، واكنش‌هاي اضطرابي را در فرد ايجاد مي‌كند. به همين خاطر با استفاده از داروهاي ضد اضطراب، مي‌توانيم از شدت ترس‌هاي فوبيك بكاهيم. اما توجه به اين نكته ضروري است كه داروها، صرفاً تا زماني كه در بدن فرد وجود دارند، مي‌توانند باعث كاهش علائم فوبيا شوند و تأثيري در درمان فوبي‌ها ندارند.

سؤالات متداول

_ترس از مار به چه علت در فرد ايجاد مي‌شود؟

بروز يك تجربه ناگوار، مشاهده يك وضعيت ترسناك و يا مطالعه راجع به خطرات مارها، مي‌تواند باعث به وجود آمدن اين نوع ترس در فرد بشود.

_آيا مي‌توان ترس از مار را درمان كرد؟

بله، با استفاده از روش‌هاي رواندرماني نظير غرقه سازي يا حساسيت‌زدايي تدريجي، مي‌توان اين ترس را از بين برد. جهت كسب اطلاعات بيشتر در اين زمينه مي‌توانيد از خدمات مركز مشاوره روانشناسي كانون مشاوران بهره‌مند شويد.

منبع: ترس از مار