بيوفيدبك چيست؟

بيوفيدبك نوعي پسخوراند زيستي است كه در درمان بيماري‌هاي فيزيولوژي به كار مي‌رود. بيوفيدبك آرامش را ترويج مي‌دهد و مي‌تواند به تسكين تعدادي از بيماري‌هايي كه مربوط به استرس هستند كمك كند و با ايجاد تغييرات مطلوب عملكرد بدن را در برخي از زمينه‌ها بهبود بخشد.

هدف اصلي اين روش اين است كه به افراد براي كنترل بيشتر اعمال غيرارادي بدنشان كمك كند. به طور مثال فرد بتواند ضربان قلب خود را كاهش دهد چراكه هنگامي كه دچار استرس مي‌شويد ضربان قلب شما و فشار عصبي بيشتر مي‌شود و اگر در مدت طولاني در معرض اين مشكل قرار بگيريد دچار بيماري خواهيد شد.

براي شناخت بيشتر در زمينه كاهش استرس كليك كنيد.

انواع بيوفيدبك

بيوفيدبك انواع مختلفي دارد كه بسته به بهبود عملكرد هريك از نقاط بدن با تشخيص درمانگر زيستي مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

1. نوروفيدبك

نوروفيدبك يك فرم ازبيوفيدبك است كه در اين روش سنسورهاي پوست براي تغيير و اصلاح امواج مغزي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. روش كار نوروفيدبك با استفاده از الكترودهايي كه بر روي سطح قرار مي‌گيرند مي‌باشد كه فعاليت الكتريكي مغز (EEG) را ثبت مي‌كنند. EEG فعاليت امواج مغزي كه وابسته به حالت‌هاي رواني هستند مانند عملكردهاي ريلكسيشن، هشياري، آرامش و خواب آلودگي را ثبت مي‌كند. 

2. بيوفيدبك تنفسي

در طول مسير تنفسي الكترودها در اطراف شكم و سينه شما قرار داده مي‌شود تا ميزان تنفس شما را زير نظر داشته باشند. اين بيوفيدبك به شما ياد مي‌دهد كه چگونه با استفاده از عضلات شكم، تنفس به صورت ريتميك و عميق‌تر صورت بگيرد. با يادگيري اين آموزش مي‌توان علائم بسياري از اختلالات فيزيولوژيكي و رواني مانند آسم، بيماري انسدادي مزمن ريه و فشار خون بالا بهبود بخشيده شود.

3. بيوفيدبك براي ضربان قلب HRV

اين نوع سنسورها براي تشخيص تغييرات حجم خون در بدن بر روي سينه، لاله گوش و يا مچ دست و قسمت بالايي كمر قرار مي‌گيرد كه فاصله زماني بين دو ضربان قلب متوالي را اندازه گيري مي‌كند. از اين بيوفيدبك براي بهبود مشكلاتي همچون فشار خون بالا، اختلال استرس پس از سانحه، دردهاي عضلاني مزمن، بي خوابي و فيبرومالژيا به كار مي‌رود.

4. الكترومايوگرافي يا نوارعضله

اين نوع فيدبك با قرار دادن سنسورها بر روي ماهيچه‌هاي اسكلتي براي نظارت بر فعاليت‌هاي الكتريكي ناشي از انقباض ماهيچه‌ها صورت مي‌گيرد. در اين نوع فيدبك  الكترودها بر روي سطح پوست در مكاني كه عضلات مورد نظر قرار دارند گذاشته مي‌شود. با انجام اين كار فرد به تدريج مي‌آموزد كه چگونه انقباض عضلات خود را كنترل و در سطح نرمال نگه دارد.

5. فعاليت غده‌ها

سنسورها به انگشتان، مچ دست و يا پاها متصل مي‌شود و فعاليت غدد تعريق و مقدار عرق روي پوست شما را اندازه گيري مي‌كنند و به شما در رابطه با ميزان شدت اضطراب هشدار مي‌دهند.

6. بيوفيدبك دماي پوست

درجه حرارت شما اغلب در زماني كه تحت استرس هستيد افت مي‌كند. از اين رو سنسورهاي متصل شده به انگشتان دست و يا پاها جريان خون وارد شده به پوست را اندازه گيري مي‌كنند. اين نوع بيوفيدبك براي كنترل اثرات استرس و اضطراب، درمان بيماري رينود و ميگرن استفاده مي‌شود.

براي آشنايي بيشتر در زمينه ميگرن كليك كنيد.

7. بيوفيدبك فشار خون

در بيوفيدبك فشار خون گزارش اطلاعات مربوط به فشار خون فرد تهيه مي‌شود تا فرد بتواند با آمورش‌هايي كه مي‌بيند ميزان فشار خون خود را كاهش دهد و يا كنترل كند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه دارو و درمان كليك كنيد. 

كاربردهاي بيوفيدبك

بيوفيدبك يك نوع تكنيك است كه با استفاده از آن مي‌توان برخي از كاركردهاي بدن مانند ضربان قلب، فشار خون، دماي بدن، تنفس و … را كنترل كرد. در طول جلسات بيوفيدبك به سنسورهاي الكتريكي متصل هستيد كه به شما كمك مي‌كند اطلاعاتي در مورد بدن خود دريافت كنيد. اين بازخورد به شما كمك مي‌كند تغييراتي مثل آرام سازي ماهيچه‌ها براي كاهش درد در بدن خود ايجاد كنيد. در واقع بيوفيدبك به شما توانايي تمرين روش‌هاي جديد براي كنترل بدن و بهبود وضعيت سلامت وعملكرد فيزيكي را مي‌دهد. همچنين از كاربردهاي اساسي بيوفيدبك مي‌توان به موارد زير اشاره كرد.

_ نياز به دارو را كاهش يا حذف مي‌كند.

_ تاثيرگذاري داروها را افزايش مي‌دهد.

_ به زنان بارداري كه بايد دارو مصرف كنند كمك مي‌كند.

_ كاهش دادن شدت اختلالات گوارشي مانند سندرم روده تحريك پذير

_ كمك به افرادي كه توانايي كنترل پاسخ‌هاي بدني خود را در مقابله با اضطراب ندارند.

_ درمان كردن سردردها، ميگرن و انواع دردهاي فيزيكي

_ درمان انواع اعتياد به الكل، سيگار، رفتار جنسي و …

_ بهبود بيماري‌هاي روان تني از جمله مشكلات اعصاب، سكته، صرع و تيك‌هاي عصبي 

_ بهبود اختلالات رواني همچون اوتيسم، اضطراب، فوبيا و ترس، افسردگي، وسواس و مشكلات خواب

براي اطلاعات بيشتر در زمينه درمان اضطراب كليك كنيد.

عملكرد بيوفيدبك

درمانگر حسگرهاي الكتريكي را به قسمت‌هاي مختلف بدن شما متصل مي‌كند. اين سنسورها مي‌توانند براي نظارت بر امواج مغزي، دماي پوست، تنش ماهيچه‌ها، ضربان قلب و تنفس به كار روند. اطلاعات از طريق نشانه‌ها (تغييرات روي صفحه مانيتور، صداي بوق و يا يك دوره فلاش) به شما بازخورد داده مي‌شوند.

اين شرايط به به شما ياد مي‌دهد كه واكنش‌هاي بدن خود را با تغيير افكار، احساسات و رفتار خود تغيير داده و يا كنترل كنيد. همچنين به شما مي‌آموزد كه چگونه تغييرات فيزيكي عمدي را در بدن خود انجام دهيد. بدانيد يك جلسه بازخورد معمولي 30 تا 60 دقيقه زمان مي‌برد. زمان و تعداد جلسات نسبت به شرايط و سرعت كنترل واكنش‌هاي فيزيكي شما سنجيده مي‌شود.

فوايد بيوفيدبك

بيوفيدبك به بسياري از اختلالات كمك مي‌كند. در اينجا به برخي از فوايد آن اشاره كرده‌ايم.

1. كاهش دردهاي مزمن 

اگر شما دچار درد مزمن عضلاني هستنيد بيوفيدبك به شما كمك مي‌كند تا عضلات خود را شناسايي و سپس ياد بگيريد ماهيچه‌هاي خود را آرام كنيد. همچنين مي‌تواند به كاهش درد كمر، درد شكم، اختلالات مفصل گيجگاهي فكي و درد عضلاني نيز كمك كند. بيوفيدبك مي‌تواند مورد استفاده براي تمام سنين باشد.

2. كاهش سردرد

تنش ماهيچه مي‌تواند ميگرن و ديگر انواع سردرد را تحريك كند و يا حتي علائم آن را نيز بدتر كند. آرام سازي ماهيچه‌ها و كاهش استرس به كاهش فركانس و شدت سردرد كمك مي‌كند.

3. كاهش اضطراب و استرس

در جامعه امروزي كه به نوعي افراد از اضطراب و استرس فراگير رنج مي‌برند استفاده از روش‌هاي درماني همچون بيوفيدبك مي‌تواند در كاهش و كنترل اضطراب و استرس شديد نقش موثري داشته باشد.

براي شناخت بيشتر در زمينه درمان استرس شديد كليك كنيد.

4. كاهش بي‌اختياري ادراري 

اين سبك از درمان مي‌تواند به افرادي كه مشكل كنترل و بي اختياري ادرار دارند كمك كند. همچنين به زنان كمك كرده تا ماهيچه‌هاي كف لگن را كه محل تخليه مثانه است كنترل و تقويت كنند. پس از چندين جلسه، بيوفيدبك باعث كاهش نياز مبرم شما به ادرار كردن و تعداد دفعات آن مي‌شود. بيوفيدبك به كودكان مبتلا به بي اختياري مدفوع نيز كمك مي‌كند تا شرايط مطلوب‌تري پس از گذر از اين دوره داشته باشند. برخلاف داروهايي كه براي درمان بي‌اختياري به كار مي‌روند بيوفيدبك عوارض جانبي ندارد.

5. كاهش فشار خون بالا 

شواهدي مبتني بر استفاده از بيوفيدبك براي درمان فشارخون بالا وجود دارد. اگرچه اين تكنيك تنها تا حدودي به فشارخون بالا كمك مي‌كند ولي به عنوان دارو براي كنترل فشار خون بالا خيلي موثر نيست.

هزينه‌هاي درماني بيوفيدبك

غالبا هزينه‌هاي بيوفيدبك مي‌تواند بين 70 تا 180 هزار تومان براي هر جلسه متغير باشد. هزينه‌ها بسته به آموزش، صلاحيت و تجربه‌هاي درمانگر بيوفيدبك، متفاوت است. تعدادي دستگاه بيوفيدبك خانگي و پوشيدني در بازار موجود است. اين نوع دستگاه‌ها در هزينه‌ها طيف قابل ملاحظه‌اي دارند، البته اين برآورد قيمت در هر دستگاه گوناگون است.

عوارض بيوفيدبك

به طور كلي بيوفيدبك‌ها ايمن هستند اما ممكن است براي همه افراد مناسب نباشد. دستگاه‌هاي بيوفيدبك امكان دارد به درستي بر روي افراد با شرايط پزشكي خاص مانند مشكلات ضربان قلب و يا شرايط خاص پوستي كار نكند. پس لازم است قبل از هر اقدامي با پزشك متخصص خود صحبت كنيد. براي دريافت مشاوره در زمينه بيوفيدبك مي‌توانيد با مركز مشاوره روانشناسي كانون مشاوران تماس بگيريد.

منبع: بيوفيدبك